بیر اوغرو گلیب هر نه دئسن وار اونا قابی

حیرت‌ده قویوب هم منی هم شیخ ایله شابی

آذربایجان این مهد تمدن در دامان مقدس و والای خود شخصیت‌های ارزشمندی را پرورش داده که آوازه‌ی شهرت آنها از مرزها نیز فراتر رفته است. یکی از این گنجینه‌های ادبی و عرفانی آذربایجان را می‌توان استاد حکیم سید ابوالقاسم نباتی معروف به خان‌چوبان و مجنون‌شاه را با افتخار و مباهات تمام ذکر کرد. این شاعر وارسته و بزرگ در سال 1215 هجری قمری مطابق با 1179 هجری شمسی در قریه‌ی اوش‌تبین از محال قره‌داغ به دنیا آمد. پدرش میر یحیی از سادات جلیله و صاحب کرامات آن قریه بود؛ که اصل و نسب وی به حضرت پیامبر اکرم(ص) منتهی می‌شد چنانچه شاعر می‌گوید: 

محترم اوغلی‌یام آدیم نباتی 

ذاتیمیز هاشیمی نسلیمیز عرب

ترجمه فارسی: فرزند شخص محترمی هستم؛ نامم نباتی است، ذاتمان هاشمی و نسلمان عرب است.

مادرش از زنان بسیار محترم و معزز آن محال می‌باشد. نباتی دوران جوانی خود را به حشم‌داری گذرانده و از طفولیت با دشت و کوه و زیبایی‌های طبیعت دل‌گشای آرازباران(ارسباران) انس گرفته بود. در تذکره‌ها و نسخه‌های چاپی از تحصیلات علمی و ادبی او چیزی ننوشته‌اند ولی باید اذعان نمود که نباتی اولین شاعر آذربایجان بوده که به تمام مکاتیب فلسفی و عرفانی و ادبیات کلاسیک و السنه‌ی عرب آشنایی کامل و مطالعه‌ی وافری داشته و این الفت در اشعار زیبا و جاودانه‌ی او کاملاً ملموس می‌گردد و از اینجا می‌توان گفت که وی در عصر خود به طور یقین از علما و اساتید و عرفای عصر خود تلمذ نموده و حتی برخی از آیات قرآن را به نحو احسن به قالب شعر منتقل نموده؛ حسن آفرینش و قدرت کبریایی را ستوده؛ علاوه بر آن مطالعات بسیاری در دواوین مولای روم و شمس تبریزی و مخصوصاً حافظ شیرازی داشته و در اغلب اشعار خود به استقبال آنها شتافته و ارادت خود را به صورت آشکار به حافظ بیان کرده است.

نباتی همانند محمد فضولی و سید عظیم شیروانی و ملا پناه واقف دارای اشعار بسیار لطیف و زیبا و پرجاذبه است که این اشعار در مضامین عرفانی فوق‌العاده مورد توجه ادب دوستان قرار گرفته و معروفیت و محبوبیت او را به قله‌های رفیع رسانیده است. افزون بر همه علاقه‌ی وافر نباتی به حضرات معصومین خصوصاً مولا علی علیه السلام و ذکر مدح و منقبت آنها مبین و مؤید ذوق لطیف و اوج دیانت شاعر است.

نباتی در آخر عمر حشم‌داری و زراعت را ترک کرده و گوشه‌نشینی و عزلت و انزوا را انتخاب نموده و مدت‌های زیادی در مجاور آرامگاه عارف نامی شیخ شهاب الدین معتکف بوده و در این رهگذر مریدان و شاگردان بسیار زیادی داشته و این مریدان از تعلیمات و راهبری و طریقت وی با دل و جان بهره جسته‌اند.

نباتی با لحن بسیار زیبا و دلنشین قرآن را با حفظ قرائت می‌نموده است. نباتی در سال 1268 هجری قمری یا 1230 هجری شمسی فوت نمودند. می‌گویند او تاریخ وفات خود را پیش‌بینی کرده و به مریدان خود نیز این اتفاق را اظهار نظر نموده بود. دیوان اشعار ترکی نباتی با وجود اینکه چندین بار از روی نسخه‌ی خطی و سنگی به وسیله‌ی بنیاد کتابخانه فردوسی طبع شده ولی خالی از اشتباه و نقصان نبوده و همان نقصان در نسخه‌های خطی نیز وجود داشته‌اند؛ لذا روان‌شاد جناب آقای دکتر محمد تقی زهتابی به‌طور اجمالی و گذرا برخی از اشتباهات و نقصان‌ها را اصلاح و تدوین، و تصحیح کامل را موکول به آینده نمودند که متاسفانه اجل مهلت نداده دار فانی را وداع گفتند.

نمونه از آثار نباتی:

اولدی کؤنلوم یئنه بیر زولف چلیپا دلیسی

دوشدی زنجیره نه خوش یئرده بو سودا دلیسی

عور و عریان باش آچیق اوز چؤووروب صحرایه

قویدی مجنونی یاری یولدا بو صحـرا دلیسی

عاشق سـوخته‌دیر بولبول شیدا کی دگیل

کی اولوبدور دیه‌سن بیر گول حمرا دلیسی

رب ارنی دئیلن ذیکری دؤنوب موسایه

دشت ایمن‌ده اولوب نور تجلی دلیسی

چوخلاری مست قیلیب ساقی میخانه عشق

گؤرمدی کیمسه منیم تک بئله رسوا دلیسی

دئمه فرهادایله مجنون دلی‌دیر بیر بری باخ

بیری شیرین دلی‌سیدر بیری لیلی دلیسی

کنج وحدتده تباه اولدی عزیز عؤمروم حئییف

اولمادی یار منه بیر بت زیبا دلی‌سی

خوشلیب‌دیر گؤره‌سن هانسی مزارستانی

دیون اول زاهده ای بیر کوکه حلوا دلی‌سی

گول ایاغینده سحر وقتی ییخیلمیشدیم مست

بیری سسلندی کی ای بو گول رعنا دلیسی

بیر آییل گؤرکی نباتی نئجه اوراد ائله‌ر

ه یاتیبسان بئله ای بیر گؤز شهلا دلیسی

آراز آراز قان آراز
سولطان آراز خان آراز
آراز اوسته بوز اوسته
کاباب یانار کوز اوسته
قوی منی اولدورسنلر
دانیشدیغیم سوز اوسته
  آراز آراز قان آراز
سولطان آراز خان آراز
سنی گوروم یاناسان
ائل دردینی قان آراز
آراز سندن کیم کئچدی
کیم غرق اولدو کیم کئچدی
فلک گل ثابیت ائیله
هانسی گونوم خوش گئچدی
عزیزیم آی هارایلار
هر اولدوز لار هر آیلار
چیمنده بیر گول بیتیب
سوسوزوندان هارایلار
ساوالاندا بوز باغلار
دوره سی یارپیز باغلار
گون اولار زامان گئچر
ائللر سنه سوز باغلار
صمد گلیر گوله گوله
دوشونده باخ قیزیل گوله
هر الینده دورد کیتاب
دونده ریب تورکو دیله
هر الینده دورد کیتاب
دونده ریب بیزیم دیله . . .

یازینین آردیندا الیه بیلرسیز صمد بهرنگی زندگینامه سی اوخویاسیز

*اول قارداشلیغین ثابت ائله، سورا ارث و میراث ایسته(اول برادریتو ثابت کن بعد ادعای ارث بکن)

*باشدا عاغل اولماسا بدن عذابدا اولار(اگه تو سر عقل نباشه بدن در عذابه)

*ایشله ین دمیری پاس باسماز(آهنی که کار کند زنگ نمیزند)

* دلی یه همیشه بایرامده(برای دیوانه هر روز عید ه)

*دوز یرده یرینمیر شوخومدا شیلاخ آتیر(تو راه صاف نمیتونه راه بره، تو زمین شخم زده شده شیلنگ تخته میندازه)

*خکه خکه دینجه قیش چیخار(تا تو بخوای بگی خکه(تکه های کوچیک زغال) زمستون رسیده)

*ییرمی دورت مین پیغمبره یالوارینجا بیر دانا آللاها یالوار(به جای اینکه به بیست و چهار هزار پیامبر التماس کنی دست به دامن یه خدا شو)

*کاسیب پول تاپسا یئر تاپانماز(آدم فقیر اگر پول هم پیدا کند، جا نمیتونه پیدا  کند)

*آت آلمامیش آخیر چکیر(قبل از اینکه اسب بخره آخور درست میکنه)

*چالما قاپیمی چالاللار قاپیوی(آزارم نده که آزارت میدن)

*چوخ گزن چوخ بیلر(چه جوری معنیش کنم ....نیدوووونم)

*ساخلا سامانی گلر زامانی(.....اینم زحمت معنیشو خودتون بکشین)

سرزمین آزربایجان مالک تاریخی دیرین بوده و موسیقی آن که زبان زد ملتهای دیگر است یکی از شاخه های این تاریخ میباشد،با کمی تامل موسیقی آزربایجانی( ساز، رقص، آهنگ) را می توان نشانگر تاریخی پرافتخارو گذشته ای پر فراز و نشیب با مردمانی اجتماعی دانست.
کامانچا ( کمانچه ) :
این ساز علاوه بر شکم، دسته و سر، در انتهای تحتانی ساز پایه ای نیز دارد که روی زمین یا زانوی نوازنده قرار می گیرد. شکم ساز کروی و مجوف است که مقطع نسبتاً کوچکی از آن در جلو به دهانه ای اختصاص یافته و روی دهانه پوست کشیده شده و بر روی پوست، خرکی تقریباً شبیه به خرک تار و نه کاملاً عمود بر سیم ها قرار گرفته است.

 "سو" دئییبدیر منه اولده،آنام آب کی، یوخ

  "ســــو" دئیـیـبــدیـــــــر منــــه اولـــــده، آنام آب کـــی، یوخ

                                      "یوخو" اویرتدی اوشاقلیقدا منه،خواب کی، یوخ

ایلــک دفعــــه کـی،"چورک" وئـــردی منــه نان دئمــــه دی

                                     ازلیندن منـه "دوزدانـــــه"، نمکدان  دئمــــه دی

آنــام ، اختـــر دئـمــه یبدیـــــر منـــه، "اولـــدوز " دئیــیب او

                                     سو دوناندا،دئمه ییب یخدی بالا،"بوز" دئییب او

"قار" دئییب، برف دئمه ییب، دست دئمه ییب "ال" دئییب او

                                    منه هئچواخت بیا سویله مه ییب، "گل" دئییب او

یاخشـــی خاطیـــرلاییــــــرام، یاز گونـــو آخشـام چاغـــیلار

                                     باغچانیــن گون باتانینـــدا کی، ایلیـق گون یاییلار

"گل : دئیـــه ردی، داراییـــــــم باشیــوی ای نازلـــی بالام!"

                                     "گلمه سن گر، باجیـوین آستاجا زولفون دارارام"

او دئـمـــــه زدی کــی، بیـــا شانـــــه زنــم بــر ســـر تـــــو

                                    گـر نیایــــی بزنــــم شانـــه ســـر خواهـــر تـــــو

بلی، داش یاغســـــادا گؤیـــدن، ســن او سـان من ده بویــام

                                  وار سنیـن باشقا آنـــان، واردی منیــم باشقا آنـــام

اؤزومــــه مخصوص اولان باشقــا ائلیــــم واردی منیـــــم

                                 ائلیــمه مخصوص اولان باشقا دیـلیـم واردی منیم

ایسته سن قــارداش اولاق، بیـــر یاشایاق، بیـــرلیک ائدک

                                  وئـریبن قول قولا، بونـدان سورا بیر یولدا گئــدک

اولاً، اؤزگــــــه کـــولکلــــــرلـه گــــــرک آخمـایـاســـــان 

                                  ثانیاً، وارلیــغیــما، خالقیــما خـــور باخمـایــــاسان

یوخسا  گر زور دئیــــه سن  میلتیمی  خــــوار ائــــده سن

                                   گون گلر،صفحه چؤنـر، مجبور اولارسان گئده سن

پروفسور دوکتور محمد تقی زهتابی (کیریشچی)26 آذر 1325

اوشاق دونیاسی و اوشاق ادبیاتی

اوشاقلیق عالمی سیرلی-سئحیرلی بیر عالمدیر. ساده و صمیمی بو بالاجا انسان‌لار اؤز عالملرینده ساده‌لیک و صمیمیتله یاشاییرلار. اونلار هر گون اؤز دونیا باخیشلارین گئنیشلندیریرلر. اوشاغین دونیا گؤروشو چوخ ساده‌دیر آنجاق او اطرافینداکی هر نه­یی آرتیق تانیماق و سیناماق ایسته­ییر.

اوشاق هله ان کؤرپه چاغیندا الینه دوشن هر نه­یی دیشینه وورور و آغزینا تپیر. بو، اوشاغین بیرینجی و ان یاخین سیناق وسیله‌سیدیر. اوشاق بوی آتارکن اویونچاقلاری. گلینجیکلری، ائو اشیا‌لاری و الینه دوشن هر نه­یی سؤکور. داغیدیر و اونون ایچین ائشیگه تؤکور. بئله‌لیکله او یئنی عالم‌لر کشف ائدیر، یئنی دونیا گؤروشو کسب ائدیر. او حتی باشقا اوشاقلاری و بؤیوکلری ده گلینجیک کیمی فرض ائدیب بارماغین اونلارین گؤزونه، آغزینا و دیشینه سوخور و اونلارین دا ایچریسین گؤرمک ایسته­ییر.

اوشاق داها بیر آز دیرچلیرکن بؤیوکلرین باشماغین و پالتارین گئییر. بونونلا او بؤیوک اولماق و داها جدی عالمی تانیماق آرزولاییر.

اوشاق بیرینجی گون عالمدن هئچ نه بیلمیر. او هر بیر یئنی شئی کشف ائدرکن هئچ ده تعجب‌لنمیر و اونو عالمین بیر پارچاسی کیمی قبول ائدیر.

اوشاق رئال عالم ایله یاناشی اؤز خیال عالمینده ده بیر شئی‌لر یارا‌دیر. آنجاق اونلاری دا خیال دگیل رئال کیمی قبول ائدیر.

اوشاق پری‌لره و دئو‌لره علاقه گؤستریر و اونلاری اولدوغو کیمی قبول ائدیر. ناغیللاری ائشیدرکن ناغیللاردا یاشاییر، اؤزون اونلارین یئرینه دگیل اونلارین بیری بیلیر و ناغیللاردان آلینان بو سونوچ و نتیجه­نی جاندان-اوره­کدن قبول ائدیر و بو سونوچ سون گونه­دک اوشاغین ذهنینده یئر آلیر و اونون یادداشیندا یورد سالیر و بو اوشاق بؤیویندن سونرا دا گرکلی یئرلرده همین یادداشلار اونا یول گؤستریجی اولا بیلیر.

در تاریخ پرفراز و نشیب ما، زنانی نیز بوده اند که برای بهبود وضع اسف بار اجتماعی خود و همنوعانشان، مبارزه کرده اند. آنان به فراست دریافته بودند که رهایی زنان از ستم چند لایه زمانه، تنها از خودشان ساخته است. اغلب این زنان را زنان طبقه اشراف و ممتاز تشکیل می دادند ولی زینب پاشا از معدود زنان انگشت شماری است که طبقه پایین اجتماعی، علیه نظام ستمگر زمانه خود سر به عصیان برداشت.  لکن پیکار او مانند دیگر پیکارگران زن ایرانی، ناشناخته باقی مانده بود و جسته و گریخته از آن زیر عناوین «کید زنان»، «مکر زنان» در تاریخ مذکر نام برده می شدزینب پیشتاز بیداری زن قرنها ستمدیده ایرانی است. وی تقریباَ 110 سال پیش مهر سکوت تاریخ را از لب برمی دارد، زنجیر سنن و قوانین فئودالی را می گسلد و برای نخستین بار د ر تاریخ  با چهل  نفر از زنان قهرمان تبریز علیه  ستم،  ستم  پیشگان داخلی  و استعمار گران  خارجی  و  به  موازات آن علیه نابرابریهای جنسی به جنگ مسلحانه دست می زنند.

زینب معروف به « بی بی پاشا»، « زینب باجی»، « ده باشی زینب»، «زینب پاشا» در یکی از محلات قدیم تبریز- عمو زین الدین،در حدود سال 14هجری  در یک خانواده روستائی به دنیا آمده است. پدرش شیخ سلیمان، دهقان بی چیزی بوده که مانند دیگر روستائیان بسختی روزگار می گذرانیده. از زندگی زینب پیش از واقعه رژی، بیش از این اطلاعاتی در دست نیست. همانطور که از زندگی افسانه آمیز دیگر عیاران بنام این عصر، حلاج اوغلی، حاج اللهیار، چیز زیادی نمی دانیم. آنچه که مسلم است زینب در رنج و محنت بزرگ شده و سالها به علل شوربختی خود و مردم زجر کشیده اش فکر کرده و از تجارب غنی قرنها مبارزه مردمش، ساده و بیواسطه، مانند بابک،  کوراوغلی، قاچاق نبی و ... درس آموخته است.

گفتیم که شهرت زینب از زمانی آغاز می شود که ناصرالدین شاه امتیاز خرید و فروش توتون و تنباکو را در سراسر ایران به یک شرکت انگلیسی واگذار می کند. « انگلیسیان به ایران آمده، مانند دولتی که ایران را فتح کرده باشند به تمام بلاد ماُمور می فرستند. امتیاز رژی کاسه صبر مردم را لبریز می کند. تبریز نخستین شهری است که عکس العمل تندی نشلن می دهد و پرچم مخالفت را بلند می کند. بازار این شهر به علامت اعتراض بسته می شود و متجاوز از بیست هزار نفر مسلح می شوند.» و به شاه تلگراف می کنند که به هیچ  وجه زیر بار این قرارداد نخواهند رفت. پس از چند روزی که از بسته شدن بازار می گذرد، ماُموران دولتی بزور ارعاب و تهدید و وعده و وعید بازاریان را مجبور به باز کردن بازار می کنند لکن چند ساعتی از باز شدن بازار نگذشته بود که « دسته ای از زنان مسلح با چادر نمازی که گوشه های آن را به کمر بسته بودند، در بازار ظاهر می شوند و دست به اسلحه می برند و بازار را مجبوراَ می بندند.» و سپس بسرعت در کوچه پس کوچه ها از نظرها پنهان می شوند. رهبری این زنان را زینب به عهده داشت. ماُمورین دولتی بارها سعی در باز کردن بازار می کنند ولی گروه زینب هربار با اسلحه گرم و سنگ و چماق به بازار می ریزند و رشته های دولتیان را پنبه می کنند.

میرزا فرخ یکی از شعرای معاصر زینب که خود شاهد مبارزات زینب و یاران او بوده، در این باره شعری دارد که آن روزها ورد زبان مردم تبریز بوده است:

حکم ایله دی زینب پاشا

جمله اناث و فراشا

در دنیا حدود 40 ملت دارای ادبیات حماسی هستند که ترکان سرآمد تمام این ملل می باشند ، بطوریکه

ترکان حماسه هایی از قبیل ماناس متعلق به ترکان قرقیز ، آلپامیش متعلق به ترکان قزاقی ، اوغوزنامه و دده قورقود و کوراوغلی متعلق به ترکان اوغوز و اویغور را خلق کرده اند که سرآمد دیگر ملل حماسه ساز جهان هستند .

برای روشن تر شدن موضوع حماسه های ماناس ، مهابهاراتای هندی ها و شاهنامه را باهم مقایسه می کنیم .

منظومه ی ماناس مبارزه ی ماناس قهرمان ترکان را با چینی ها و مغولان را در بر می گیرد که حداقل دارای 1000.000 بیت می باشد (1 )

درحالی که مهابراتا که به سانسکریت هندکی نوشته شده حداکثر دارای 440.000 بیت است و شاهنامه ی فردوسی فقط حداکثر 60.000 بیت را در بر می گیرد .

حال اگر یک مقایسه ی دو دو تا چهارتا داشته باشیم خواهیم دید که منظومه ی ماناس که حداقل ابیات آن در نظر گرفته شده است 5/2 برابر منظومه ی مهاباراتا و 17 برابر شاهنامه است ، لازم به ذکر است که ماناس فقط یکی از حماسه هاس ترکان می باشد . ( 1 )

1 –  هفته نامه ی شمس تبریز شماره ی 45 ص 5 مقاله ی دکتر فیض الهی وحید

یازان : کامران فریدونی کشکولی

کلمات پایه و اصلی در زبان ترکی استانبولی(Temel Kelimeler)

evet = Ba'leh

hayır = Nah

teşekkürler; teşekkür ederim = Mo'teh'shaker'am

çok teşekür ederim = Khay'ly Mo'teh'shaker'am

Bir şey değil = Khosh A'ma'did, Kha'bel na'dah'reh

lütfen = Kh'hesh Mi'ko'nam

özur dilerim, pardon = Be'bak'shid Ma'ra

merhaba; selam = Sa'lam

güle güle, alahsmaladık = Kho'da Ha'fez

Görüşürüz = Be omide didar

günaydın = Sobh Beh'khayr

iyi gunler, iyi öğlenler = Roz Beh'khayr

iyi akşamlar = Shab Beh'khayr

iyi geceler = Kho'da Ha'fez

anlamıyorum = Man Ne'me'fah'mam.

Bu [Türkçe] nasil soylenir?? = In Beh [Farsi] Cheh Mi'shavad?

... biliyorumusunuz; ... konuşuyormusunuz = Aya Sho'ma ... Mi'da'nid?

Ingilizce = En'ga'li'si

Fransızca = Fa'ran'seh

Almanca = Al'ma'ni

Ispanyolca = Es'pan'ie'yo'li

Çince = Chi'ni

Ben = Man

Biz = Ma

Sen = Tou

Siz = Sho'ma

Siz = Sho'ma

Onlar = Ish'an

isminiz nedir? = Es'meh Sho'ma Chi'st?

Taniştığımıza memnun oldum. = Khosh'halam Az Di'dane Sho'ma.

Nasilsin(iz)? = Ha'le'tan Che'tor Asst?

iyi = Khob

Kötü = Bad

Eş, Kari = Zan

Eş, Koca = Sho'har

Kız çocuk = dokh'tar

Erkek çocuk = pe'saar

Anne = ma'dar

Baba = peh'dar

Arkadaş = Ra'figh  

tuvalet nerede? = Mos'ta'rah Ko'jast

زمانها و اوقات در زبان آذری آذربایجانی

Azerbaijani: - Saat væ Tarix

• Cheh Sa'atee Asst? = - Saat veçædir?
• 7:13, Haft Va Siz'dah Da'ghi'gheh = - Saat yeddi on üç dæqiqæ
• 3:15, Seh Va Ponz'dah Da'ghi'gheh = - Saat üç on bes, dæqiqæ
• 3:15, Yek'rob Ba'daz Seh = - Saat üç on bes, dæqiqæ
• 11:30, Yaz'dah Va Nim = - Saat on birin yarîsî
• 11:30, Yaz'had Va Nim = - Saat on birin yarîsî
• 1:45, Yek Va Che'hel Va Panj = - Saat ikiyæ on bes, dæqiqæ qalib
• 1:45, Yek Rob Be'do = - Saat ikiyæ on bes, dæqiqæ qalib
  
  
• Rooz = - Gün
• Haf'teh = - Hæftæ
• Mahh = - Ay
• Saal = - Ìl
  
  
• Do Sham'beh = - Birinci gün / Bazar ærtæsi
• Seh Sham'beh = - Ìkinci gün / Çærs,ænbæ axs,amî
• Cha'har Sham'beh = - Üçüncü gün / Çærs,ænbæ günü
• Panj Sham'beh = - Dördüncü gün / Cümæ axs,amî
• Jom'eh = - Bes,inci gün / Cümæ günü
• Sham'beh = - Altîncî gün / Cümæ günü
• Yek Sham'beh = - Bazar günü
  
  
• Jan'vee'eh = - Yanvar
• Feb'ree'eh = - Fevral
• March = - Mart
• Av'reel = - Aprel
• May = - May
• Ju'an = - Ìyun
• July = - Ìyul
• Au'gost = - Avqust
• Sep'tambr = - Sentyabr
• Oc'tobr = - Oktyabr
• No'vambr = - Noyabr
• De'sambr = - Dekabr
  
  
• Ba'har = - Yaz
• Ta'bes'tan = - Yay
• Pa'yez = - Payîz
• Ze'mes'tan = - Qîs,
  
  
• Am'roz = - Bu gün
• Di'roz = - Dünæn
• Far'da = - Sabah
  
  
• Ta'va'lod = - Ad günü
• Ta'va'lo'dat Mo'ba'rak = - Ad Gününüz mübaræk!

مسافرت در زمان آذری آذربایجانی

Azerbaijani: - Sæyahætlær

• Ko'ja Ha'st ...? = - ... haradadîr?
• Bi'lit Chand Ast? = - Bilet neçædir?
• Bi'lit = - Bilet
• Yak Bi'lit Ba'ra'yee ... Mi'kha'ham. = - ... tæ bir dænæ bilet verin, zæhmæt olmasa.
• Sho'ma Koja Mi'ra'vid? = - Hara gedirsiniz?
• Sho'ma Koja Zan'de'gi Mi'ko'nid? = - Harada yas,ayîrsînîz?
  
  
• Tran = - Qatar
• Au'to'bus = - Avtobus
• Tran Zir Za'mi'ni = - Metro
• Fo'rod'gah = - Hava limanî, Aeroport
• Ist'gah Tran = - Vag^vzal
• Ist'gah Au'to'bus = - Avtovag^vzal
• Ist'gah Tran Zir Za'mi'ni = - Metro stansiyasî
• Khoroj = - Yola düs,mæ
• Vo'rod = - Gælis,
• Mar'ka'zaee Kr'ay'eh Ma'shin = ???
• Parking = - Avtopark
  
  
• Hotel = - Mæhmanxana
• O'tagh = - Otaq
• Reserv = - Ævvælcædæn sifaris, edilmis, yer
• Ja Kha'li Ba'ra'ye Am'shab Da'rid? = - Bu gün üçün bos, otaq varmî?
• Ja Kha'li Nisst = - Yer yoxdur.
  
  
• Passport = - Pasport