علی آقا واحد  کَند اوشاغی دیر . او نئچه ایل درس اوخویاندان سونرا  مکتبی بوراخیب باکی شهرینده آل وئره باخیب یادا  نجّارلیق ائدرمیش.

آنجاق ادبیّاتا علاقه باغلادیقدا،  باکی دا یاییلان روزنامه لری  اوخویوردو.

او یازدیغی شعرلری بیر بیر یولداشلارینا اوخویوب و اونلارین طرفیندن تشویق اولوردو. بو دویغو  سبب اولدو  بیر زامان باکی نین بؤیوک شاعیری ، عبدالخالق یوسف حضرتلری نین قارشیندا ، شعیر یؤندملرین  اؤرگشمه یه باشلاسین. اوستادی نین ائوینده باش وئرن ادبی یغینتیلار دا  اشتراک ائتدیکده داها گؤرکملی شاعیرلردن  دؤشونه سؤز توپلاییردی.

دئمک اولار: آقا داداش منیری، صمد منصوری و عبدالخالق کیمی عالیم و شاعیرلر  یانیندا  فایدالانارکن، اؤز یازدیغی شعیرلری ده اونلارا اوخویوب ، یاردیم آلارمیش. آنجاق  « واحد » تخلّوصون بئلنچی ادبی یغینجاقلاردان آلیبدیر. دوزون آختارساز  « واحد » ، گؤزل غزللره مالیک اولارکن ، تورک اؤلکه لرینین ایچینده دیری دیر. اونون تورکی غزللری دیلدن دیله دولانارسا داها آرتیق اورکلرده یئر آچیبدیر و  ماهنیلار یاراشیغی اولوبدور.

علی آقا واحد، ایلک دؤنه اولدوقدا، شعرلری نین بیرین « اقبال باکو » روزنامه سینده  چاپا یئتیردی ، سونرا  آیری هفته لیکلر و هابئله  باشقا روزنامه لر اونون شعرلرین یایماغا  کؤنول وئردیلر.

 « واحد » جاوان چاغلاریندا  « زولفیه » آدیندا بیر قیزا  عاشیق اولموشدور. آمما او قیز ، ائلین سئوگیلی شاعیرین تک قویدو .

علی آقا واحد، بو  سینماقدان سونرا، یاشاییشی عشقده آیری جور گؤردوکده، تکلیک عالمینده شعر یازماغا داها آرتیق اوز گتیردی.

اودور کی دئییر:

دیندیرمه دی ای دل! سنی جانان، عجب اولدی

ائتدین نه قَدَر ناله و افغان ، عجب اولدی !

یوز دفعه دئدیم وصل تمنّاسینا دوشمه !

یاندیردی سنی محنت هجران، عجب اولدی !

سن زولفونو آچ،تؤک اوزونه،شانه سی مندن

زنجیری نشان وئر منه،دیوانه سی مندن

سن عاشیقی یاندیرماغا،من یانماغا مایل

سن شمعینی گؤستر منه،پروانه سی مندن

زولفون قدری عاشیق اولان وار سنه،ای گول

سن سؤیله او مجنون لاری،افسانه سی مندن

سرمست گؤزون فتنه،لبین نئشه لی باده

ایچدیر منه اول باده نی،پیمانه سی مندن

سن ناز ایله گول کی،صدفین قیمتی آرتسین

گؤز یاشی کیمی اینجیسی،دوردانه سی مندن

هر دن گؤتور اوزدن،گؤزلیم،افعییی-زولفون

چک ظاهره گنجینه نی،ویرانه سی مندن

واحید،مئیی ترک ائتمک اوچون پیری-مغانین

رنجیده اولوب بیر نئچه مستانه سی مندن

"علی آقا واحد"

علی آقا اسکندراوف متخلص به واحد شاعر بزرگ آذربایجان در سال ۱۲۷۴هجری شمسی در روستای ماساچیر در حومه باکو متولد و در سال ۱۳۴۴هجری شمسی در باکو چشم از جهان فروبست

علی آقا در یک خانواده روستائی زاده شد. بعد از چند سال تحصیل، مدرسه را ترک کرده و در شهر باکو برای امرار معاش به بقالی و سپس نجاری و خراطی مشغول شد. به دلیل استعداد و شوقی که به ادبیات داشت، روزنامه ها و نشریات مختلفی را که در باکو چاپ و منتشر می شدند مطالعه می کرد. اشعاری را که سروده بود برای دوستانش می خواند و بر اثر تشویق همین دوستان، مدتی را در نزد شاعر بزرگ باکو، عبدالخالق یوسف به فراگیری فنون شعر پرداخت. در جلسات ادبی که در منزل استادش برگزار می شد شرکت می کرد و از محضر ادبا و شعرائی چون آقاداداش منیری و صمد منصوری و عبدالخالق بهره می جست. اشعار خود را نیز در همین مجالس عرضه می کرد. تخلس واحد را نیز در همین مجلس ادبی به او دادند.
واحد در شعر و شاعری، در حدی بود که به وی{یادگار فضولی} می گفتند. اشعار او ورد زبان ها بود.  
بو فخر دیر منه واحد، کی خلق شاعری یَم          
بؤیوُک فضولی لرین خاک پای نیْن بیری یَم
 اوجالتدی عؤمروُموُ نَشو و نماسی اؤلکه میزین
نَه قَدَر وار بو جهان، هرگز اؤلمَرَم دئییرَم
و به راستی که واحد در بین اقوام ترک زبان جهان همیشه زنده است، چرا که اشعارش را مردم ازبر هستند و هنرمندان دنیای موسیقی بر شعر های واحد آهنگ می سازند و خوانندگان ترک زبان اشعارش را می خوانند.
علی آقا واحد برای اولین بار یکی از اشعار خود را در روزنامه ی اقبال باکو به چاپ رساند و بعد از آن همه ناشرین مجلات و روزنامه ها طالب چاپ اشعار وی شدند.
واحد در جوانی عاشق دختری به نام زلفیه شد. ولی زلفیه علی جوان را با همه ی احساسات پرخروش و عواطفی که مختص انسان هائی با روحیات شاعرانه است تنها گذاشت. علی بعد از شکست در عشق زندگی را طور دیگر می دید. و برای بیان دنیای تجرد خود به سرودن شعر روی می آورد.
دیندیر مَدی ای دل سَنی جانان، عجب اولدی
ائتدین نَه قَدَر ناله و افغان، عجب اولدی
یوُز دفع دئدیم وصل تمناسینه دوُشمَه
یاندیْردی سنی محنت هجران، عجب اولدی
واحد به شهریار، شاعر بزرگ جنوب آذربایجان ارادتی خاص داشت و همیشه آرزوی دیدار وی را داشت ولی افسوس که سیاست های آن زمان مانع از تحقق آرزوی علی آقا واحد شد. واحد شخصی وطن دوست است.
اوُرَگیمده او قَدَر سئوگی واریْمدیْر وطنه
نئجه کی بولبول شیدا اولور عاشق، وطنه
دوران زندگی شاعر شاعر با تحولات و رخدادها و دگرگونی های مختلف سیاسی و اجتماعی سپری شده است. قسمت های شمالی ارس و نواحی قفقاز که در اثر بی لیاقتی های شاهان قاجار از دامن ایران جدا و به روسیه ی تزاری الحاق شده، در ایام جوانی شاعر، دستخوش تحولات اجتماعی و سیاسی غیر قابل پیش بینی می شود. انقلاب بلشویکی لنین به دیار واحد می رسد و حکومت دیکتاتوری کمونیسم با نام اتحاد جماهیر شوروی همه سرزمین های روسیه و قفقاز را تحت تسلط خود در می آورد. با آغاز جنگ جهانی دوم و خود نمائی های استالین سبب حمله ی ارتش آلمان به  شوروی و اشغال اراضی آن می شود. در چنین شرایطی جوانان جمهوری خود مختار آذربایجان... نیز به جبهه های جنگ با آلمان نازی اعزام می شوند. واحد هر روز خبر کشته شدن هم ولایتی های خود را می شنود و در تقبیح هیتلر چنین می گوید:
بیلدی عالم هیتلرین خائنلیگین، ادنا لیغیْن
یاغدیْریْر میلیونلا دونیا خلقی نفرت دوُشمنه
حاضیْریْق واحد، صداقتله وطن اوغروندا بیز
هر زمان گؤستَرمَگه  قطعی جسارت دوشمنه
بعد از پایان جنگ استالین استبداد را به حدی رساند که هیچ کس جز به خواست حکومت مرکزی قادر به تفکر و بیان نبود و صاحبان فکر و قلم حق ابراز نظر در امور اجتماعی مخالف میل حکومت استالین  را نداشتند. در چنین اوضاع سیاسی علی آقا واحد در روزنامه ها و مجلات ترکی زبان فعالیت می کرد و چاپ اشعارش تضمینی برای فروش نشریه بود. و از آنجائیکه تعریف و تمجید از سیاست های حکومتی در رسانه ها، باعث ایجاد یک تفکر همگون با حاکمیت در جامعه می شود، علیهذا حکومت کمونیستی نیز سیاستی را در مدیریت رسانه ای پیش گرفته بود که تعریف و تمجید از استالین و خط فکری و سیاست های وی، به ابزاری برای ترقی و ارتقاء مقام و مال اندوزی برای دنیا طلبان شده بود و اکثر نویسندگان و ادبا قلم خود را در خدمت مجیز گویی به استالین و مداحی از حاکمیت کمونیستی به کار گرفته بودند. در چنین حالی واحد هرگز نخواست شعر خود را به دروغ و تملق آلوده کند و بر اثر همین رفتار کار خود را در مطبوعات از دست داد و علیرغم مراجعات مکرر ماموران حکومتی حاضر به همکاری و تعریف از حکومت کمونیستی و  استالین در نشریات نشد. یکی از کسانی که به دستور استالین  در جمع هیئات حاکمه ی باکو منصوب شده بود فردی به نام میر جعفر باقر اوف بود که به مرد خون آشام و جلاد معروف بود. وی چنان کرده بود که واحد تحت فشار مالی قرار گرفته و زندگی را به سختی می گذراند.
دولتیم سیم و زریم اولماسا «واحد» خوش دور
گنج طبعیم  دولودور گوهر اشعاریله
علی آقا واحد در هفتاد سالگی به سال 1965 میلادی چشم از جهان فرو بست. او تا آنجا مورد غضب عمال  حکومت کمونیستی شوروی قرار داشت که وقتی در اتاق مخروبه اش جان سپرد دوستداران و علاقمندانش از ترس مامورین حکومتی جنازه اش را مخفیانه به قبرستان انتقال دادند. چون خوف این را داشتند که به دلیل کینه ورزی اجازه ی دفن جنازه ی واحد را در باکو ندهند. جسم او رفت ولی روحش از این شاد بود که اشعارش در این جهان خواهند زیست تا ذوق های ادبی را سیراب کنند.