قره داغین وبلاقی

سلام دوسلار خوش گلیب سیز

جایگاه قافیه در شعرهای ترکی شهریار

قافیه در شعرهای ترکی شهریار

در میان شاعران ترکی گو،کمتر کسی را می توان یافت که همچون شهریار به مسئله ی قافیه توجه کند. آوردن قوافی ترکی در اشعار عروضی نظیر آنچه در شعرهایی چون جوانک شاطر، خروس صابر، دعوا و آشتی با غم ، برای پسر عمویم میر ابوالفضل و....می بینیم، کاملا بی سابقه است.
قوافی شهریار در اشعار ترکی را به سه نوع می توان تقسیم کرد :
1. در بعضی از جاها قوافی فارسی و عربی و قوافی ترکی تقریبا به نسبت مساوی در کنار هم به کار گرفته اند.
2. در اشعاری معدود نیز قوافی فارسی - عربی حضور بیشتری دارند. از این میان می توان به غزلی که در رثای زنده یاد میر عبدالحسین خازن سروده شده، غزل «گئتمه ترسا بالاسی» و قطعه ی « در رحلت ختم رسل(ص)» اشاره کرد.
3. در بسیاری از شعرهای شهریار ، تمام یا قریب به تمام قوافی متشکل از واژه های ترکی اند. در منظومه ی «سلام برحیدر بابا» بیش از نود درصد قوافی ترکی است. در شعر بلند «سهندیه» هم بیش از هشتاد درصد قافیه ها را واژه های ترکی تشکیل می دهد.(شعر دوست،1383، : 109)


آرتیغین اوخوماخ
جمعه 26 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

دست‌خط شهریار از شعر «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟»


خبرگزاری فارس: دست‌خط شهریار از شعر «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟»


دست‌نویس  شعر با دست‌خط استاد شهریار

 

 

شهریار   

آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟

بى وفا حالا که من افتاده‌ام از پا چرا؟

 

نوش دارویی و بعد از مرگ سهراب آمدی

سنگدل این زودتر مى خواستی, حالا چرا؟

 

عمر ما را مهلت امروز و فردای تو نیست

من که یک امروز مهمان توأم, فردا چرا؟

 

نازنینا ما به ناز تو جوانی داده‌ایم

دیگر اکنون با جوانان ناز کن با ما چرا؟

 

وه که با این عمرهای کوته بی اعتبار

اینهمه غافل شدن از چون منی شیدا چرا

شور فرهادم بپرسش سر به زیر افکنده بود

ای لب شیرین جواب تلخ سربالا چرا

 

ای شب هجران که یک دم در تو چشم من نخفت

این قدر با بخت خواب آلود لالا چرا؟

 

آسمان چون شمع مشتاقان پریشان می‌کند

در شگفتم من نمى‌پاشد زهم دنیا چرا؟

 

شهریارا بی حبیب خود نمى‌کردی سفر

این سفر راه قیامت مى روی تنها چرا؟

این گزارش اضافه می‌کند، شهریار برای این شعر اینگونه روایت می‌کند که، در سال 1309 که شخصی درباری دختر مورد علاقه‌ام را از چنگم به در آورد و مرا بعد از پانزده روز بازداشت، به نیشابور تبعید کردند؛ شب‌ها که تنها می‌شدم، گریه سر می‌دادم و با خدایم راز و نیاز می‌کردم.

شبی‌ در زیر سنگی‌ آرمیده بودم و غرق فکر بودم که آهنگ دلنشین این آیه به گوشم رسید: « یستعجلونک بالعذاب ولن یخلف الله وعده « یعنی » از تو به شتاب عذاب می‌طلبند و خدا هرگز وعده خود را خلاف نمی‌کند ».

بعد از دو هفته دوستانم به نیشابور آمدند و خبر سکته آن شخص درباری را به من دادند. مرا به تهران بردند و در بیمارستان بستری‌ام کردند. همانجا بود که دختر مورد علاقه ام خود را به بالینم رساند و من در حالی که از سوز تب می‌سوختم، شعر معروف "حالا چرا " را ساختم.

آرتیغین اوخوماخ
جمعه 26 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

تورکون دیلی تک سوگلی،ایستکلی دیل اولماز

ترک دیلی

ئوزگه دیله قاتسان، بو اصیل دیل، اصیل اولماز

ئوز شعرینی فارسا-عربه قاتماسا شاعر

شعری اوخیانلار، ائیشدنلر کسیل اولماز

فارس شاعری چوخ سوزلرینی بیزدن آپارمیش

"صابر" کیمی بیر سفره لی شاعر،پخیل اولماز

تورکون مثلی فولکلری دنیادا تکدیر

خان یورقانی،کند ایچره مثل دیر،میتیل اولبماز

آذر قوشونی،قیصر رومی اسیر ائتمیش

کسری سؤزیودیر بیر بئله تاریخ ناغیل ائولماز

پیشمیش کیمی ، شعرین ده گرک داد-دوزی اولسون

کند اهلی بیلر لر کی دوشابسیز خشیل اولماز

سؤزلرده جواهر کیمی دیر، اصلی بدلدن

تشخیص وئرن اولسا بوقدر زیر-زبیل اولماز

شاعر اولا بیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعر

مس سن ،آبالام ، هر ساری کوینک قیزیل اولماز

چوق قیسّا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شیطان

چوق دا اوزون اولما کی اوزون دا عقیل اولماز

مندن ده نه ظالم چیخار ، اوغلوم ، نه قصاص چی

بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قیزیل اولماز

آزاد قوی اوغول عشقی طبیعت ده بولونسون

داغ-داشدا دوغولموش دلی جیران حمیل اولماز

انسان اودی تودسون بو ذلیل خلقین الیندن

الله ی سؤرسن ، بئله انسان ذلیل اولماز

چوق دا کی سرابون سویی وار یاغ-بالی واردیر

باش عرشه ده چاتدیر سا سراب اردبیل اولماز

ملت غمی اولسا،بو جوجوق لارچؤپه دؤنمز

اربابلار یمیزدن دا قارینلار طبیل اولماز

دوز واختا دولار تاخچا-طاباق ادویه ایله

اوندا کی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز

بو " شهریار " ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه

کوثــر اولا بیلسه دئیرم ، سلسبیل اولماز

آرتیغین اوخوماخ
جمعه 26 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

جیران منه باخ باخ


 
من گلمیشم سیزه گوناخ
جیران منه باخ باخ
مارال منه باخ باخ
پیشیر منه بیر قی قاناخ
جیران منه باخ باخ
گئوزل منه باخ باخ
خومار اولدوم خمار اولدوم خومار اولدوم خومار
کتان کوینک بندی گوموش
گئوردوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال
لا لا لالالا لا لا لالا
لا لا لالالا لا لا لالا
گئدیم گئوردوم باغا یاتیب
جیران منه باخ باخ
مارال منه باخ باخ
قارا تللر گوله باتیب
جیران منه باخ باخ
گئوزل منه باخ باخ
خومار اولدوم خمار اولدوم خومار اولدوم خومار
کتان کوینک بندی گوموش
گئوردوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال
لا لا لالالا لا لا لالا
لا لا لالالا لا لا لالا
گئدیم گئوردوم بولاخ دادی
جیران منه باخ باخ
مارال منه باخ باخ
گوشا خال لار یاناخ دادی
جیران منه باخ باخ
گئوزل منه باخ باخ
خومار اولدوم خمار اولدوم خومار اولدوم خومار
کتان کوینک بندی گوموش
گئوردوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال
لا لا لالالا لا لا لالا
لا لا لالالا لا لا لالا
خومار اولدوم خمار اولدوم خومار اولدوم خومار
کتان کوینک بندی گوموش
گئوردوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال اولدوم بیر حال
لا لا لالالا لا لا لالا
لا لا لالالا لا لا لال

آرتیغین اوخوماخ
جمعه 26 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

بیر گوزل ترکی غزل


 قوی گئنه آیری قالاق، آیری قالاق عیب ائلمز

گئنه عشقین سازی‌نی آیری چالاق، آیری چالاق عیب ائلمز

حسرته دؤزمه‌دن آرتیق الیمیزدن نه گلیر؟

قوی بو حسرت‌لر الینده قوجالاق، عیب ائلمز

سئوینیر آللاهیمیزدا دئیه‌سن دردیمیزه

کاش اؤلوب بیر بئله غمدن قوتولاق، عیب ائلمز

سن‌ له من شاختالی بیر گونده اکیلمیش موماییق

مجبوروق بالتادا باخسا اوجالاق عیب ائلمز

تا یازیلسین آدیمیز اصلی-کرم دفترینه

قوی نقیل‌لر کیمی دیل‌لرده قالاق عیب ائلمز

دئییرم: بیز ده گؤرن اوز گئتیرک آغلاماغا؟

آغلایاق، بلکه بوغوزدان بوشالاق؛ عیب ائلمز؟!

بیلیرم لم یئسرن، غم‌لر الینده اسیرن

 چاره یوخ؛ آغلاما دای یوخسول اوشاق عیب ائلمز...

آرتیغین اوخوماخ
جمعه 26 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

نه چون اصلینی داندین؟

یاسلی یاپالاق فارسی دانیشماقدا نه گؤردون؟

ای بابکین اولادی نه چون اصلینـــــــــــی داندین؟

اویدون یارامازلار فئلینه اولدون اویونجـــــــــــــــاق

آنجاق نه بیلیم بلکی ده افشین دن اوتاندیـــــن!

هرزه سو کیمین اؤزگه لرین آرخینا آخدیــــــــــن

تورکون گؤزونه سن نیه یاد گؤزلوگو تاخدیـــــــن؟

شیمشک اولالی اؤز کوکونو آتشه یاخدیـــــــــن

یوز حئیف اولا کی تاریخی سن ترسینه قاندین

آرتیغین اوخوماخ
چهارشنبه 24 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

تورک دیلینین گوجی

دیلیمیز

آرتیغین اوخوماخ
چهارشنبه 24 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

قیز و اوغلان ادلاری

قیز و اوغلان ادلاری

اوغلان آدلاری 

GÜVƏN 139  -گووه ن …………………………………………………….. فخر/اعتماد/افتخار

HAKAN 140  - ھاکان ----------------------------------------------- خان خانان/امپراطور

HARAY 141  -ھارای ………………………………………………………. فریاد/نعره

HAYDI 142  - ھایدی ----------------------------------------------- زرنگ/چابک/ھمصدا

LAM 143  -لام ……………………………………………………………….. ساکت/آرام



قز آدلاری

GÜLÜZ 94 گول اؤز                                                                    گل رخ،خوشرو

GÜLBƏNIZ 95 گول بنیز                                                                         گل رخ

GÜLSAN 96   گول سان                                                               گل تبار،مثل گل

GÜLŞEN 97   گول شن                                                                   گل شاد

GÜLGÜN 98 گول گون                                                                     گل روز

GÜLNAR 99   گولنار                                                                       گل انار




آرتیغین اوخوماخ
چهارشنبه 24 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

تورک میلتینه مورد سوزلر

Gelland (فیلسوف فرانسوی)

یادگیری زبان ترکی برای من سعادتی محسوب می گردد. چرا که برای ارتباط واقعی با یک ترک بایستی به زبان ترکی مسلط باشی. مترجم همانند پرده ای است که نور را می پوشاند.

آرتیغین اوخوماخ
چهارشنبه 24 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

هویت تحقیر شده ولی پربار ترکی و هویت افتخارآمیز ولی پوچ و جعلی و ساختگی آذری

احمد کسروی تاریخ نویس خودباخته ی آذربایجانی ( 1269-1324 ه.ش ) اگر چه در زمینه ی تاریخ معاصر آذربایجان و تاریخ انقلاب مشروطه آثار معتبری دارد ، اما در زمینه ی زبان شناسی تئوری نادرستی(کاملا سیاسی) را ارائه کرد که تبدیل به دست آویز شونیسم پهلوی ملعون جهت نابودسازی فرهنگی ترک ها شداگرچه خود کسروی در سالهای واپسین عمرش در خارج از ایران و در روزنامه سوری بزبان عربی اعترافنامه ای را منتشر نمود و ناصحیح بودن و سیاسی بودن نظراتش را تایید نمود اما هنوز نیز افرادی وجود دارند که فرضیه سست و اثبات نشده وی را دستاویزی برای توجیه انکار حقوق فرهنگی و زبانی بخش عظیمی از مردم ایران قرار می دهند و در سایه آن تاریخی مطابق با دلخواه خود و نه براساس واقعیات برای ایرانیان و مردم و ملل آن می نگارند.

وی براساس این تئوری با استناد به وجود دو روستای غیر ترک زبان در آذربایجان و چند بیت شعر به زبان ها یا لهجه های گوناگون و متفاوتی ( هرزنی ، گیلکی و رازی ) که خود همه ی آن ها را آذری نامید ، مدعی شد زبان باستان آذربایجان یا آذری لهجه ای از پهلوی است که در دوران صفویان ترکی شده است. بر طبق این منطق آیا شما  کسرویستها (کسروی گرایان) خواهید پذیرفت که چون روستاهایی که تعدادشان هم کم نیست در اطاف اصفهان و شیراز بزبان ترکی حرف می زنند بنابراین همه ساکنان اصفهان و شیراز و کرمان و یزد در گذشته های دور ترک بوده اند و به مرور فارس زبان گشته اند؟

روشنفکرنمایان چون عبدالعلی کارنگ و تقی ارانی و... نیز دنباله روی این تئوری و سیاست شده و هر یک با ارائه ی تئوری های مضحک قصد داشته اند ریشه بر تیشه ی ترکان ایران زده و ارتباط آنها را با ترکان دنیا و اجداد ترک خود قطع کنند. گاه آنها را آذری نامیدند که زبان ترکی بر آنها تحمیل شده و گاه تا ادعاهای خنده داری چون ترکی لهجه ای از فارسی است نیز پیش رفته اند ! حتی گاهی برخی افراد ادعا می کنند در ایران نه ترک که هیچ ترک زبانی هم وجود ندارد

اما در رد این تئوری ها به موارد زیر باید اشاره کرد :

زبان آذری چگونه زبانی بوده است که جز چند دو بیتی و غزل و چند واژه از آن چیزی باقی نمانده است ؟! و اگر قرار باشد اصالت و قدمت زبانی در خطه ی آذربایجان مورد قبول واقع شود آنهم زبان ترکی است که از آن نه چند واژه و چند بیتی بلکه دهها دیوان و هزاران بیتی و فولکلور و چندین میلیون ترک زبان (!) باقی مانده است تنها دده قورقود خود به تنهایی برای اثبات قدمت زبان ترکی در آذربایجان کافی است.

آیا چند بیتی که ادعا می شود احتمالا از زبان آذریست از زبان چند شاعر ساکن آذربایجان می تواند دلیل بر آذری بودن تمام مردم هم عصر آن شاعر در آذربایجان باشد ؟

آذری چگونه زبانی بوده است که چندین منبع محدود باقی مانده هم به ادعای خود شوونیست ها در معرض تحریف قرار گرفته است ؟

آذری چگونه زبانی است که حتی خود تئوریسین های آن مدعی اند که تفکیک آن از لری و گیلکی آسان نیست ؟ البته این ادعای نزدیکی آذری موهوم با گیلکی و لری آنگاه خودنمایی نمود که ثابت شد همان چند کلمه و چند بیت شعر مورد استناد کسروی  متعلق به گیلکی و لری می باشد.

آذری چگونه زبانی بوده است که حتی دو نوشته ی همشکل که لغات اصلی آن یکی باشد از آن پیدا نشده است ؟

این زبان باستانی چگونه زبانی است که چندین نام دارد : هرزنی ، تاتی و آذری ؟

آذری چگونه زبانی بوده است که به سادگی جای خود را به زبان ترکی داده است. چگونه ترکان موفق شده بودند تا اعماق روستاها را ترک کنند ؟! در حالی که شوونیسم فارس از زمان پهلوی ملعون در عصر مخابرات و ماهواره و مطبوعات با صدها وسیله و ظلم و جور هنوز نتوانسته است یک روستای آذربایجان را فارس کرده و زبان ترکی را در آذربایجان محو کند ؟ قرنهاست که به اجبار زمانه و جبر حکام و نیز نزدیکی فارسی به زبان عربی (زبان دینی مردم)، زبان تحصیل و خواندن و نوشتن مردم آذربایجان به فارسی و عربی بوده است اما هنوز هم ترکی در کل مناطق آذربایجان پابرجا بوده و رواج دارد.کدام قدرت فوق بشری بوده که توانسته زبان آذری را که در این سرزمین وسیع بطور گسترده رواج داشته است بتواند از بین ببرد بدون آنکه حتی یک کتیبه یا یک کتاب ودیوانی و ... از آن برجای بماند.

چرا زبان مردم جمهوری آذربایجان در اثر دویست سال حکومت روس ها تغییر نکرده است ؟!

چرا زبان مردم اصفهان که بیشتر از  تبریز  پایتخت ترکان بوده است ، تغییر نکرده است ؟

چرا مغول ها به جای زبان مغولی ، ترکی را در ایران تحمیل کردند ؟! اگر قرار بود مهاجمین زبان خود را به ایران تحمیل می کردند ، چگونه است که حتی یک روستای مغول زبان در ایران یافت نمی شود ؟!

اگر حکومت ترکان یا مغولان باعث گسترش زبان ترکی در بین آذری زبانهای باستان گردید، چگونه است که همین عامل باعث تغییر زبان اصفهان و شیراز و ... نشد؟

اگر وجود چند منطقه ی محدود در آذربایجان به زبان های تاتی و یا هرزنی دلیل بر آذری بودن آذربایجان بوده پس وجود ترکان قشقایی در استان فارس که تعدادشان به مراتب بیشتر از تاتی ها و هرزنی های آذربایجان است نیز دلیل بر ترک بودن استان فارس در گذشته می باشد !!

اینکه زبان رایج امروز آذربایجان لهجه و گویش زبان فارسی باشد جوکی بیش نیست که می تواند زاییده ی افکار آدم های بی سوادی که هنوز فرق گویش و لهجه و زبان را نمی دانند شاید هم می دانند ! و نمی دانند که زبان ترکی و فارسی از لحاظ ساختاری ، گرامری و لغوی دو زبان کاملا متفاوتند که در یک ظرف نمی گنجند !

چرا تا کنون از پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ خود نشنیده ایم که بگویند من آذری هستم یا آذری صحبت می کنم ؟! آنها همیشه گفته اند و می گویند : « من تورکم » یا « تورکو دانیش » به جز معدودی خود باخته فرهنگی که در اثر تبلیغات شوونیسم فارس از هویت خود بی خبر و شرمنده شده اند ، کسی که از این اصطلاح ساختگی ( آذری ) استفاده نمی کند. این مردمند که نام خود را بهتر می دانند و احتیاجی به نام گذاری چند روشنفکرنما را ندارند !

نتیجه :

با اینکه زبانی به نام زبان آذری وجود ندارد ولی به هر حال حتی اگر کسروی و هم فکرانش هم راست بگویند و از زمان صفویان ترک شده باشیم ، زبان ما و مادران و اجدادمان تا جایی که می شناسیم ترکی بوده و تحمیلی زبان مادریمان توهینی است غیر قابل قبول .

چه از زمان صفوی ترک شده باشیم و چه از زمان سومری ها ، خواه از تبار ترک باشیم و خواه از تبار آریا (!) ، سخن گفتن و نوشتن و آموزش و پرورش به زبان مادری حق ما است و کسی نمی تواند این حق اولیه را با استناد به تئوری های دروغین از ما بگیرد.

یکی از معضلات اجتماعی جامعه روشنفکران و جوان آزربایجانی امروز بحران هویت است . به جز پیشگامان حرکت ملی آزربایجان هنوز هم جوان عادی و دانشگاهی آزربایجان از تورک نامیدن خود ابا دارند! چرا که در طول دوران حکومت پهلوی که آثار شوم آن هنوز هم بر جامعه سنگینی میکند ناجوانمردانه ترین ضربه ها بر شخصیت تورکان ایران وارد آمد ! در طول حاکمیت 53 ساله رضا خان و فرزند وی ، ترکان ایران از توهین ها و بی احترامیهای آشکار و مستقیم تا تحقیر ها در رادیو و تلویزیون و کتابهای درسی مدارس و دانشگاهها و دامان نبودند


آرتیغین اوخوماخ
چهارشنبه 24 آذر 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

Yenə o bağ olaydı, yenə o qumlu sahil,


آپلود عکس

Yenə o bağ olaydı, yenə o qumlu sahil,
Sular ötəydi dil-dil.
Saçın kimi qıvrılan, dalğalara dalaydım,
Dalıb ilham alaydım.
Əndamını həvəslə, qucaqlarkən dalğalar,
Qəlbimdə qasırğalar,
Fırtınalar coşaydı, qısqanclıqlar doğaydı,
Məni hirsim boğaydı.
Cumub alaydım səni dalğaların əlindəni,
Yapışaydım belindən.
Xəyalımız üzəydi, sevda dənizlərində,
Ləpələr üzərində,
İlhamımın yelkəni, zərrin saçın olaydı,
Sular xırçın olaydı.


http://aharimiz.arzublog.com/uploads/aharimiz/___.jpg

Yenə o bağ olaydı, yenə o qumlu sahil,.MP3 

عزیز دوسلاریم الیه بیلرسیز باغلانتی لار دا بو گوزل اهنگی دانلود الیه سیز

آرتیغین اوخوماخ
سه شنبه 23 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

یار قاصیدى اوستاد شهریاردان

آپلود عکس


ســـن یاریمین قاصدی سـن
ایلش ســنه چــــای دئمیشم
خـــیالینی گــــوندریب دیــــر
بسکی من آخ ، وای دئمیشم
آخ گئجه لَـــر یاتمـــــامیشام
مــن سنه لای ، لای دئمیشم
ســـن یاتالــی ، مـن گوزومه
اولـــدوزلاری ســـای دئمیشم
هــر کـــس سنه اولدوز دییه
اوزوم ســــــــــنه آی دئمیشم
سننن ســـورا ، حــــیاته من
شـیرین دئسه ، زای دئمیشم
هــر گوزلدن بیــر گـــول آلیب
ســن گـــوزه له پای دئمیشم
سنین گـــون تــک باتماغیوی
آی بـــاتـــانـــا تــــای دئمیشم
اینــدی یــایــا قــــیش دئییرم
ســـابق قیشا ، یای دئمیشم
گــاه تــوییوی یاده ســــالیب
من ده لی ، نای نای دئمیشم
ســونــــرا گئنه یاســه باتیب
اغــــلاری های های دئمیشم
عمـــره ســورن من قره گون
آخ دئــمــیشم ، وای دئمیشم

آرتیغین اوخوماخ
سه شنبه 23 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

انعکاس به آتش کشیدن کتابهای ترکی در چند نوشته


انعکاس به آتش کشیدن کتابهای ترکی در چند نوشته ١-واقعیت این است که حتی انبوه اسناد مکتوب، در برابر آنچه در ٢٦ آذر ١٣٢٥ در میدان ساعت تبریز روی داد گنگ و نارسا می‌نماید. در آن روز دانش‌آموزان دبستانی به صف کشانده شدند تا کتاب درسی «آنادیلی» (زبان مادری) را «زنده باد شاه» گویان در آتش اندازند. آن جشن کتاب‌سوزان ساعت‌ها و روزها ادامه یافت و کتاب‌هایی در آن سوختند که جز ادبیات شفاهی آزربایجان و چند اشعار کودکانه چیزی در آنها یافت نمی‌شد. شاید هدف از آن آتش‌سوزی که اندکی بعد انبوه کتاب‌های غیر درسی را نیز در کام خود کشید، رفع موانع و هموار کردن راه برای ایجاد فرهنگ عمومی بود که سنگ زیربنای آن در فرهنگستان اول گذاشته شده بود. ٢-زبان ترکی به عنوان زبان پرشمارترین قوم ممالک محروسه از دایره‌ی این یکسان‌سازی که با جشن کتاب‌سوزان آذر ١٣٢٥ (دسامبر ١٩٤٦) به اوج رسید، بیرون نماند. در نتیجه، محمد فضولی و دیگر شاعران کلاسیک آزربایجانی در گستره‌ی وسیعی از قزوین تا مغان، و از اورمیه تا همدان به «غریبی در وطن» مبدل شدند ٣-..... آنچه که بر حرمان ترکان آزربایجان در قبال کشتارهای سیاه روز ٢١ اذرماه افزوده است تخریب دانشگاه تبریز و همچنین به آتش کشیده شدن صدها هزار جلد کتاب در رشته های مختلف به زبان ترکی آزربایجانی در شهرهای گوناگون آزربایجان به ویژه تبریز است. این کتابسوزان شرم آور و بی سابقه در جهان، در روز ٢٦ آذرماه طی مراسمی دردناک در چندین میدان و خصوصا میدان دانشسرا ی این شهر انجام شد. بطوریکه شاهدان عینی می گویند دانش آموزان را مجبور می کردند تا جهت کسب اجازه برای ادامه تحصیل، کتابهایی را که به زبان مادریشان نوشته شده است در آتش بیفکنند! این اقدام طبق قواعد بین المللی بعنوان جنوساید فرهنگی تلقی می شود ٣-..... سوزاندن کتابهای ترکی بعد از سرکوب فرقه دمکرات آزربایجان در سال 1325 توسط رژیم پهلوی صورت گرفت. این جنایت، سوزاندن تاریخ و هویت یک ملت از اعمال وحشیانه ساسانیان در آزربایجان هم بدتر بود. ...نمایندگان دولت مرکزی به دستور تهران کتابهای درسی مدارس را جمع کردند و آتش زدند. ..... در آن زمان هیچ دولت و سازمانی به این کشتار و کتابسوزی اعتراضی نکرد حتی سازمانهای فرهنگی جهان هم ساکت ماندند. مردم آزربایجان که از همه طرف (چپ و راست) ضربه خورده بودند میسوختند و جز ساختن چاره ای نداشتند. (تاریخ زبان و لهجه های ترکی، دکتر جواد هئیت) ٤-من خود بیشتر کتاب هائی را که در آن دوره چاپ شده بود مطالعه کرده ام، حتی سرود ملی فرقه را که در مدارس خوانده می شد، ولی اثری از ادعاهای رژیم پهلوی مبنی بر کمونیستی بودن آنها پیدا نکردم. در آن دوران کسی نه از چپ و نه از راست به این کتاب سوزی ها اعتراضی نکرد! من به هنگام برگزاری کنفرانس صلح پاریس در پاریس دانشجو بودم و در آنجا بود که شاعر پرآوازه آزربایجان شمالی صمد وورغون در کنفرانس صلح پاریس شعر معروف خود یاندیریلان کیتابلار ( کتاب های سوزانده شده) را در اعتراض به آن کتاب سوزی ها در کنفرانس خواند و صدای اعتراض مردم آزربایجان را به این بی حرمتی نسبت به زبان و فرهنگ و هویت آنان به گوش جهانیان رسانید. (گفتگو با دکتر جواد هیئت) یاندیریلان کیتابلار ١٩٤٧-Yandırılan Kitablar 1947 (کتابهای سوزانیده شده)

آرتیغین اوخوماخ
سه شنبه 23 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,

ارزش سنگ نگاره 12 هزار ساله قره داغ فراتر از معدن سونگون

 


سنگ نگاره  12 هزار ساله قره داغ در پشت.... ورود ممنوع ...معدن مس سونگون


 

     نویسنده: استاد نصیرزاده

 

 

سونگون  معدن  طلا یا معدن بلای فرهنگ و طبیعت مان!

ورزقان دهانش را باز کرده بسوی سونگون....سونگونی که خاک و جان خودش است اما  با تمام شرمندگی  ازآن گدایی نان ، جاده و آسفالت می کند!

حتی کار بدانجا  رسیده  که  ورزقان نامش را- هویت اش را  هم از سونگون می گیرد:

به شهر طلای سرخ ایران خوش آمدید!

خیلی مهندس ها که از فرهنگ،تاریخ،ادبیات و هویت بی خبرند، این نام بی ربط را طوطی وار تکرار می کنند و اسم وبلاگها و اسم مقالاتشان را به این نام مزین می کنند....

من می دانم  و می بینم که در پس آن خاک مسی و طلایی،تاریخ،فرهنگ، جنگل،محیط زیست وقهرمانان ما مدفون می شوند.

بجای شهر ستارخان،سردارملی، شهر علامه جعفری فیلسوف شرق،شهر امیر ارشدحاج علیلو،شهر کلنل محمدتقی خان پسیان و سرزمین ساز، سرزمین طلای سرخ – سرزمین فلان سنگ که بعد از چندین سال بهره برداری و اتمام آن طلاها این نام بی ربط به هویت تاریخی،فرهنگی و ملی هم به تاریخ خواهد پیوست.

بجای درک درست و علمی از فرهنگ،تاریخ،هویت یک منطقه از سوی مدیران غیر متخصص ،نمایندگان و شوراها  و شهرداران کم سواد و یا فنی و مهندسی خوانده...ورزقان روزی پر از مجسمه های غاز و باز می شود و اسم اش هم می شود سرزمین طلای سرخ و سفید و آبی!

جالب اینکه در عدم درک صحیح ارزش فرهنگی فسیلهای 4و 7 میلیون ساله ،فسیلها تا ابد راهی تهران و مراغه می شوند!

و در عدم توجه و درک صحیح از ارزش فرهنگی،تاریخی و ملی سنگ نوشته های 12 هزار ساله سونگون، جا و مکانش جز منطقه ورود ممنوع معدن سونگون می شود! سنگ نوشته ای  که ارزش تاریخی و فرهنگی اش از معدن سونگون فراتر است.

جان یک منطقه و مردم،فرهنگ و هویت و تاریخ و حتی اسم و رسمش است . متأسفانه ورزقان بجای آثار تاریخی،سنگ نوشته های 3 و 12 هزار ساله،بجای ستارخان،کلنل محمدتقی خان،امیرارشد،سردار آقبلاغی،علامه جعفری....اسم اش را از یک معدن که بعد از چند سال تمام می شود، گدایی می کند  که بایست بر این گدایی با چکش تاخت و بایست داشته ها و ثروتهای معنوی-تاریخی-هنری و انسانی ورزقان و قره داغ را بر داشته های مادی اش ترجیح داد نه اسیر زرق و برق سنگها شد و برای محل  ورود سنگ نوشته12 هزار ساله سونگون نوشت:

ورود ممنوع!

آرتیغین اوخوماخ
دوشنبه 22 آذر 1395
بؤلوملر : قره داغ تاریخی ,

آشیق هاوالاری

آشیق هاوالاری، دده لرین دئدیگینه گؤره 72 یادا 73 هاوادیر کی،بیر نئچه اوستاد آشیق اونو اؤز شئعرلرینده بیلدیرمیشدیر:
 
_ دده علسگر:
دوققوزو بیرله شیب تاپیب اینجه یول
اون  بارماق  اونلاری  ائله ییر   قبول
72     هاوا    شاه پرده یه       قول
علسگر  بولدوغو ،  قازدی ، قاباخدا.
 
_ آشیق اسد:
کامیل اوستادلارین گولون درمه سن
حقیقتی سینه ن اوسته سرمه سن
73    هاوادان     خبر      وئرمه سن
اؤلوم   یئی دیر   سنه ، ائل قاباغیندا.
 
_ آزافلی میکائیل:
سن ائلیمین همدمی سن
آی صدفلی تئللی سازیم، 72 دیللی سازیم،
هم سئوینجی هم غمی سن
 آی صدفلی تئللی سازیم، 72 دیللی سازیم
 
زامان آشیمیندا بو هاوالارین سایی 100 _دن آرتیق اولوب بعضا بو هاوالارین سایی 130_قده ردئییلیب.[1]
   آرتیرمالیام کی بو هاوالارین هرماحالدااؤزونه بیرآدی واردیر.بعضا گؤرونورکی بیر پارا هاوالار وارکی،آیری بؤلگه ده یوخدور، اونوندا علّتی قونشو اولدوغوموز اؤلکه نین موسیقی سینین اثرباغیشلاماسی دیر. غربی آذربایجان ساز هاوالاریندا،تورکیه آشیقلارینین و شرقی آذربایجان دا،باکی آشیقلارینین ایزی گؤرونور، و اونلارین سبک لریندن تاثیر آلینیر. شاید بو هاوالارین چالماسیندا، مختلیف سلیقه لر یا گؤللر ایشله نیله، آنجاق اساس و تمل ده بیردیلر.
 
 
 
   سازدا چالینان هاوالاری نئچه باخیمدان بؤلمه ک اولار.
 
1)  هاوالارین سازین کؤکو اساسیندا 6 یئره بؤلمک اولار:
 
·        شاه پرده کؤکو
·        شاه پرده نین مصری کؤکو
·        چوبان بایاتی سی کؤکو
·        آیاق دیوانی کؤکو یا عثمانلی کؤکو
·        دیلغم کؤکو(یانیق کرم کؤکو،سه گاه کؤکو)
·        عرفانی کؤکو(ماهورکؤکو)
 
 
2)  موزیک و اوخونوش اساسیندان، هاوالار اوچ یئره بؤلونور:
 
·        قهرمانلیق،ایگیدلیک و موباریزه بؤلومو: آشیق بو هاوالاردا مجلس اهلینین اؤز وطنین دن، دینین دن و اونلارین قورونماغیندان سؤز آچیر.آشیقلار قهرمانلار دیلینجه دانیشیب اوخویورلار مثلا: بابک دن،نبی دن ،کوراوغلو دان و... .
بوهاوالاردان نئچه سی بونلاردیلار: مصری کوراوغلو،طبل جنگی،شاهسونی، دؤیمه کرم و...  .بو هاوالار چوخلو او یئرلرده اوخونارکی مجلیس اهلینین چوخو جوانلار اولا یا حس اولونا کی یورد یا وطن خطرده دیر، یا دوشمن فورصات دالیجادیر. بو واخت لار مجلیده آشیق کئچمیش قهرمانلاری یادا سالیب ، واونلارین دوشمانا نئجه غلبه چالماقی، وشعیرلرین اوخویوب، جاوانلاری وطنین وناموسین قوروماغینا جوشدورور.
·        سئوگی و شنلیک بؤلومو: بو هاوالاردا شادلیق وشنلیک یاراتماق اوچون داستانلارین آراسیندا ویا تؤی مجلیسینده،اوخونور. مثلا:گؤزللمه،جلیلی، قهرمانی، نخجوانی، گؤیجه گولو،مخمّس، قوربانی و ... .
·        غملی، کدرلی،غصّه لی هاوالار: بو هاوالاردا انسانین غملی احوالاتینا، یادا بیر آجی اولایا راست گلمه سی آندا، یا داستانلارین غملی یئرلرینده اوخونار، مثلا: منصوری(مانسیری)، قوربتی کرم، یانیق کرمی و... .
 
 
3)  شئعر فورما اساسیندان ، هاوالار 7 یئره بؤلونور:
 
·         گارایلی هاوالاری: اَن چوخ هاوالار بو فورمادا، کی ساییسی 60 کیمین آرتیر. مثلا:اورتاساری تئل، گویجه گؤلو،آتلی کوراوغلو، پاشاکؤچدو (آذربایجانی)،مینا گارایلی ،منصوری و... .
·         قوشما هاوالاری: بو فورمادا گارایلی دان سونرا چوخلو هاوالار اوخونور.بو هاوالاردان بیر نئچه سی بونلاردیلار: قهرمانی،دیلغمی، غربتی کرم،بهمنی (بؤزوغو)،یانیخ کرمی و ... . 24 هاوادا بو فورمادا یئر آلیر.
·         دیوانی هاوالاری: دیوانی هاوالاری ائله بو فورمادا اوخونار.آیاق دیوانی،(عثمان دیوانی،میدان دیوانی)،باش دیوانی (شاه خطایی دیوانی،مجلیس دیوانی).
·         تجنیس هاوالاری: تجنیس، جیغالی تجنیس.
·         مخمّس هاوالاری: باش مخمّس، کوراوغلو مخمّسی(کوراوغلو گؤزللمه سی)، اورتا مخمّس، جیغالی مخمّس.
·         بایاتی هاوالاری: ائل بایاتیسی،کوچ بایاتیسی(آت اوستو)، چوبان بایاتیسی (قایا باشی).
·         خالق ماهنی هاوالاری: واقف گؤزللمه سی(واقفی)،قاراباغ شریلی سی، گؤده ک دونو(آیدینی).
 
 
4)     هاوالاری سازین پرده سینه گؤره اوچ یئره بؤلونور: 
 

آرتیغین اوخوماخ
دوشنبه 22 آذر 1395
بؤلوملر : قالارگی سوزلر ,