قره داغین وبلاقی

سلام دوسلار خوش گلیب سیز

شعر قالیب لری - مسدس

مسدس

بندلری آلتی میصراع اولان شعرلره مسدس دوییلیر. مسدس شعرینین ایلک بندینده بوتون میصراعین قافیه اری بیر اولور . سونکو بندلرده آلتیمینجی میصراع ایلک بدینه ن هم قافیه اولور

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : مسدس شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - ملمع

ملمع

ادبیات تاریخیمزده ، تورکجه - فارسجا و تورکجه – عربجه یازیلان غزل و آیری شعر نوعلارینا ملمع دئییلیر . دیلیمیزده لاپ قدیم ملمع یازانلارین بیریسی « جلال الدین مولوی رومی » اولموشدور .

 
بیر نمونه جلال الدین مولوی رومی نین ملمع شعری
ماه است نمی دانم خورشید رخت یا نه
بو آیریلیق اودونا نئجه جیگریم یانه ؟
مردم ز فراق تو ، مردم که همه دانند
عشق اودو نهان اولماز یانا دوشیجک جانه
سودای رخ لیلی شد حاصل ما خیلی
مجنون کیمی واویلی اولدوم یئنه دیوانه
صد تیر زند اولدوز ، آن تیر کمان ابرو
فیتنه لی آلا گؤزلر چون اویخودان اویانه
ای شاه شجاع الدین شمس الحق تبریزی
رحمتدن اگر نولا ، بیر قطره بیزه دانه

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : ملمع شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - قصیده

قصیده

بوتون بئیتلرینین سون مصراعی ، بیرینجی بئیتین هر ایکی مصراعی ایله قافیه لی اولان شعره قصیده دئییلیر. قصیده اون بئش بئیت دن چوخ اولار . ادبیات تاریخیمیزده قصیده لریمیزین موضوعو رنگارن اولموشدور .بابالاریمیز شعرین قصیده فورماسینی عرب ادبیاتیندان آلمیشلار و تاریخ بویونجا هم فارس دیلینده و هم تورکجه میزده طنطنه لی قصیده لر قوشموشلار.
قصیده ، حمدیه ، نعمت ،منقبت ، فلسفه ، عرفان ، اجتماعی و سیاسی موضوعلاردا یازلار . « خاقانی » فارس ادبیاتی نین ان آدلیم قصیده یازانی کیمی تانینیر. تورکجه میزده بیر چوخ شاعیر ، او جمله دن اونونجو عصرین نایغه سی « ملا محمد بن سلیمان فضولی » حکمتلی قصیده یازمیشلار . « سید ابوالقاسم نباتی » نین تورکجه میزه قازاندیغی 22 قصیده سی الیمیزده دیر .

بیر گؤزل قصیده ابوالقاسم نباتی دن
بیر کؤنول کیم ، اولا دائیم رخ جانان ایله جمع
اولماز اول بیرده داخی طرف گولوستان ایله جمع
منی مئی دن ، سیزی تانری ! سیز اگر منع ائده سیز
دای منیم کؤنلوم اولور جم کیمی بیر قانیله جمع
داغیت ، افشان ائله اول طره ی عنبرشکنی
تاکی اولسون کؤنول اول زولف پریشان ایله جمع

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : قصیده شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - غزل

غزل

غزل عربجه مغازلت سؤزوندن گلیر . قادینلارلا عاشیقانه صحبت ائله مه ک آنلامیندادیر. غزل ده محبوبون شکل – شمایلی و اونون محبت احوالی ذکر اولار . لاپ آزی بئش بئیت و لاپ چوخو اون دؤرد بئیت اولان بیرینجی بئیتی نین هر ایکی مئصراعی قافیه لی اولان غزل فورماسین بیز عرب ادبیاتیندان آلمیشیق . تورکلر ، عجملردن داها قاباق غزل یازماغا باشلامیشلار . عربلرایسه جاهیلیه دؤوروندن غزل یازارمیشلار . عجملر ، تورکلرین ایلک غزل لرینه راه ترکی و شعر غزی دئییرمیشلر .


بیر غزل سید ابوالقاسم نباتی دن
ساقیا دور دولانیم باشینا ، گل دؤورانه
جام زرینی گؤتور ، بیرجه دولان مستانه
تار زولفون کیمی ، ظالیم ! منی بی جان ائله دین

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : غزل شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - بحر طویل

حر طویل هم شعر ، هم نثر و هم مسجع نثر اولان بیر یازیدیر . بو نوع بئیت لر ده مصراع لارین دقتلی دوزولممه سینه گؤره ، رسمی تعریفلرده شعر دئییلمیر . لاکین ریتملی ، اهنگلی و اؤلچولو اولدوغونو اوچون شعر سایلیر
بحر طویلی تورکلر ، فارس ادبیاتینا وارد ائله میشلر . عرب وفارس شعری حاققیندا یازیلان قدیم کیتابلاردا کیمسه بحر طویل دن آد چکمه میشدیر . ایندی کی فارس دیلینده یازیلان شعر نو دا بحر طویل اساسیندا قورولموشدور
منبع : دیوان سید ابوالقاسم نباتی
به کوشش : دکتر حسین محمدزاده صدیق....
بیر گؤزل بحر طویل سید ابوالقاسم نباتی دن
سنی ، من ، ای مه انور
نئجه تعریف قیلیم ؟
یوخدو شبهین
بو لطافت، بو شرافت
بو جهان اوزره پری - حوری لر اولماز

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - قوشما

قوشما

ایران تورکوسو و آذربایجان ادبیاتیندا ان چوخ سئویلن شعر قورماسی قوشمادیر . اون بیر اؤلچولو اولان بو شعر نوعونون هر میصراعی ( 6 + 5 ) و یا ( 4+4+3 ) بؤلگولرینده قورولار . عمومیتله اوچ یا بئش بند اولار . هر بندده ایلک اوچ مصراع بیر قافیه ده و بوتون دؤردونجو مصراعلار ثابت قافیه ده اولار لار . یعنی قوشمالاردا قوشا بئیت فورماسیندا یازیلار . یعنی بیرینجی مصراع اوچونجو و ایکینجی مصراع ، دؤردونجو مصراع ایله هم قافیه اولار .
قوشما قوشما عاشیق ادبیاتی نین این یایغین شعر قورماسی دیر . بوتون عاشیقلار ، قوشما یازمیشلار . « شهریار » ین حیدرباباسی دا قوشما فورموندا یازیلمیشدیر .منبع : دیوان ابوالقاسم نباتی
به کوشش : دکتر حسین محمد زاده صدیقبیر قوشما سید ابوالقاسم نباتی دن

الله ! الله ! بو دلبر سیمبر
هانسی بخته ورین جانانه سی دیر ؟
داغیتدی باشیمدان عقل و هوشومو
بو هانسی دریانین دوردانه سی دیر ؟
..

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : قوشما شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - گرایلیلار

گرایلیلار

ایران تورکوسو و آذربایجان ادبیاتیندا گرایلی ، هر مصراعی 8 هیجالی اولان دؤردلوکلره دئییلیر. هر مصراعین ( 4 + 4 ) ، ( 3 + 5 ). (5 + 3) بؤلگولری اولور آناتولو ادبیاتیندا گرایلیا وارساغی دئییلیر.

دکتر حسین محمدزاده صدیقبیر گرایلی ابوالقاسم نباتی دن
یئنه فلک لر اؤتوشدو
قوربان – قوربان صداسیندان
معطل قالمیشام بالله
عاشیقلرین اداسیندان
..
مؤرجه گلدی گؤزوم یاشی
آلیشدی باغریمین باشی
سس گؤتوروب داغی داشی
بو مجنونون نواسیندان

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - بئشلیکلر

 بئشلیکلر

بئشلیکلر هجا اؤلچوسیله قورولان اویناق شعر قالیبلاریمیزداندیر .بیر چوخ ایلاهی قوشان شاعیرلریمیز بو قالیبدا ایلاهیلر یازمیشلار . بو قالیبده هر میصراعین بئش هجاسی وار ( 3 + 2 ) و (2 + 3 ) بؤلگولریله بؤلونر
دکتر حسین محمدزاده صدیق
...
بیر گؤزل بئشلیک ابوالقاسم نباتی دن
بؤیله بی وفا اولما ، ای پری
ائتمه چوخ جفا ، ای صنم ، صنم
گرد راهینی چشم تاریما
ائیله توتیا ، ای صنم ، صنم
..
بس کی چکمیشم درد فرقتین
تئللرین کیمی اینجه لنمیشم
رنگ آلیمی اشک لاله گون
ائتدی کهربا ، ای صنم ، صنم
..
کافر ائیله دین یاخشی سن منی
ترک دین ائدیب اولدوم ائرمنی
مسجدیم اولوب کنج مئیکده
یا کلیسا ، ای صنم ، صنم

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قایب لری - تجنیسلر

تجنیسلر

بوتون قافیه لری جیناسلی اولان قوشمالارا تجنیس دئییلیر . جیناس ایسه ، تلفظلری و یازیشلاری بیر ، آنجاق آنلاملاری آیری اولان ایکی یا چوخ کلمه نین ایشلنمه سینه دئییلیر .
جیناس ادبیاتیمیزدا نئچه نوعدور : تام جیناس ، ناقیص جیناس ، مرکب جیناس ، لفظ جیناسی ، خط جیناسی ، مقرون جیناس ، مفروق جیناس ، مکرر جیناس
دکتر حسین محمدزاده صدیق

.....
بیر گؤزل تجنیس ابوالقاسم نباتی دن
عشقی باشا ووروب سؤز دئین عاشیق
گل گؤروم گؤرموسن بو گؤز کیمی گؤز
آند اولسون الله حی لایزال
ائله مه ز خلق بیرده بو گؤز کیمی گؤز
..
نییه زولفون گئنه اوزدن یان دورموش
منی اوخلاماغا گزگز یان دورموش
چوخ فقیری فلک یاخیب یاندیرمیش
هئچ کافر گؤرمه سین بو گؤز کیمی گؤز
..

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : جیناس شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیب لری - مستزاد

مستزاد
 
مستزاد هر مصراعینا قیسسا بیر مصراعدا آرتیریلان غزل لره مستزاد دئییلیر

بیر گؤزل مستزاد ابوالقاسم نباتی دن

ای قامتی شمشاد بویو سرو صنوبر  ای شوخ و ستمگر
آیا گؤره سن وار بو جهان ایچره سراسر  بیر گول سنه به نزه ر
گؤرجک سنی من ای اوزو گول طره سی سونبول   ال هامیدان اوزدوم
گر حور و پری روی زمینی دوتا یکسر    کؤنلوم سنی ایستر
اولدوم کی سنین مئهر روخون اولدو تجلی   عشق اولدو هویدا
اول منیدیم جان ائدن اول آفته مئجمر  مندن سورا آذر
سندن یئتیشیب خضر نبی سر نهانه    اولدو منه ثابت
بالله سنیدین نازل آیات پیمبر    جبریله مصور

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : مستزاد شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

شعر قالیبلری - مخمس

مخمس
 
هر بندی بئش میصراع اولان شعره مخمس دییرلر
هر بندین ایلک اوچ میصراعی شاعیرین سؤزوندن و سون ایکی میصراع آیری شاعیردن اولسا مخمسه تضمین دییلیر
بیر گؤزل مخمس ابوالقاسم نباتی دن
یک کلاه نمد و خرقه ی پشم دو منی
پیش من به ز دو صد گؤوهر و در عدنی
لیف خرما کمر و رخت و قبا ، یک کفنی
نولا عالم گؤره بو وضع ده بیر کره منی
بیر دوعا ائیله ، سنی ساخلاسین الله غنی
..
عالی ائت همتینی سئیر ائله بو دونیانی
نه گؤزلدیر دئیه لر خلق سنه سئیرانی
کیمدی بو چرخ کهن ، سن اولاسان دربانی ؟
بی بنا اولدوغو معلوم ، هانی بنیانی ؟
اول مجرد کی مگر قورتاراسان بو بدنی

آرتیغین اوخوماخ
یکشنبه 30 آبان 1395
آچار سؤزلر : مخمس شعر قالیب لری
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,

قره داغ دا آدلارا بیر باخیش(آللی)

آللی

« آللی » نام روستایی است در حومة شهرستان اهر ، در مسیر جادة اهر – مشکین شهر ، درضلع جنوبی روستای « نودوز » و در دامنة رشته کوه قوشا داغ واقع شده است . در مورد وجه تسمیه و معنا و مفهوم آن نظراتی به شرح زیر داده می شود . واژة « آللی » از ترکیب دو عنصر ؛ « آل » + « لی» تشکیل شده است . معنی و مفهوم « آل » در فرهنگ لغات چنین آمده است : « آل1 : رنگ سرخ روشن ، آللی : دارای رنگ سرخ و شاد . « آللی – گوللو » : سرخ و گلفام ، خوش آب و رنگ ... آل در اصل نامی بوده برای مرکّب سرخ رنگ که از چین آمده و فرمانروایان ترک اسناد خود را با آن مهر می زدند . طبعا از این رو بوده که « مهر و نگین پادشاهان ترک » در فرامین ( = یارلیق ) آل تامغا : مهر سرخ و یا به طور مخفف « آل » می خواندند . آل 2 : حیله ، مکر و خدعه . آل 3 : ( آل آروادی / هال آروادی ) : دئو مونثی که به زائو صدمه رساند ، آل بیابانی ، آل . بر اساس یک باور افسانه ای این دئو از آهن ترسد ، لذا اگر بتوان به ترفندی بر یقة این دیو سوزن وصل نمود ، چون جرات دست زدن به سوزن را ندارد ، همیشه در بند مانده و قدرت رهاندن خود را را نخواهد داشت و می توان از او کار کشید ... به نظر می آید « آل » در اصل به معنی رنگ سرخ بود و دو معنی بعدی ( حیله / دیو ) معنی مجازی کلمه است . زیرا حیله همان دو رنگی است و دئو هم به حیله گری معروف است . ( لغتنامه جامع اتیمولوژیک – دیل دنیز ، اسماعیل هادی ، ص 76 – 77 )  مرحوم بهزاد بهزادی در صفحة 113 و 114 فرهنگ آذربایجانی – فارسی و اسماعیل جعفر زاده در صفحة 101 کتاب : ارک تورکجه سی سوزلوگو در معنا و مفهوم واژة « آل » نظرات مشابه آقای هادی را دارند که به علت اطاله این مقوله از آوردن آنها احتراز کردیم . البته در پاره ای مواقع واژة آل مجازا در مفهوم خورشید نیز به کار گرفته شده است . « آل مفاهیمی مثل بلندی و قدرت دارد . یاقوت ها به بلندی و بزرگی و شان و شهرت آلوان و آلبان می گویند . » ( نگاهی به واژه های اساطیری آذربایجان ، صمد چایلی ، ص 38 ) پسوند « لی / لو » ؛ « از پسوندهای فعال ترکی است و کاربردهای متفاوت دارد که برای نسبت و انتساب به شهر، کشور ، محله – در معنای معیت – کاربرد مزدوج با آوردن متضاد ( وارلی – وارسیز ) – برای افادة قید زمان – بر افادة صفت و دارندگی – برای افادة مفهوم قابلیت و ... بکار می رود .» ( ترکی هنر است ، اسماعیل هادی ، ص 74و75 )

آرتیغین اوخوماخ
شنبه 29 آبان 1395
آچار سؤزلر : آللی
بؤلوملر : قره داغ تاریخی ,

قره داغ دا آدلارا بیر باخیش ( آغ بولاق )

آغ بولاق

روستاهای « آغ بولاق » سفلی و علیا در دهستان اوزومدیل شمالی ، بخش مرکزی شهرستان ورزقان واقع شده اند .   واژة آغ بولاق از ترکیب دو عنصر ؛ « آغ / آق » + « بولاق / بولاغ » به وجود آمده است .  جهت نتیجه گیری بهتر معنی و مفهوم « آغ بولاق » ، آن را در مقوله های متفاوت بررسی وتحلیل می کنیم . در زبان ترکی واژة « آغ » معنا و مفهوم های متفاوت و مختلفی را افاده می کند که یکی از آنها به معنی رنگ سفید می باشد . مرحوم بهزاد بهزادی در لغتنامة خود ، معانی و مفاهیم واژة « آغ »را اینطور می نویسد : « 1) سفید ، سپید ، بیاض 2) تمیز ، پاک ، نوشته نشده ، 3) خشتک 4) پارچة سفید ، ملحفه ، کفن 5) سفیده ( تخم مرغ ) 6) پاکدامن ، سربلند ، شرافتمند 7) پول نقره ، پول خرد 8) سفید پوست ( نژاد ) 9) کاملا آشکار ، مبالغه آمیز 10) تور ، دام » ( فرهنگ آذربایجانی فارسی – ترکی ، ص 101 ) .  در مفهوم اساطیری ، واژة « آغ / آق » علاوه بر افاده به رنگ « سفید » ، معنا و مفهوم : بلند مرتبه ، عرشی ، الهی ، روشنایی ، زایندگی ، بزرگی ، باشکوه بودن و دارایی را  نیز دارد . واژة آغ در ترکیب اماکن ، شهرها ، ایل ها ، قبایل و اسامی افراد متشخّص در اقصی نقاط ترک نشین جهان و بویژه در آذربایجان و قره داغ به وفور به چشم می خورد : آغ مچید  ، آغ هون لار ، آغ قویونلو ، آغ سونقور ( نوعی پرنده ، از اسامی مردان ) ، آغ کؤوشن ، آغ دووار  ، آغ یئل ، آغ دره ، آغ دربند ، آغ بولاق ، آغ داش ، آغ اوبا ( آغ آببا ) ، آغ دنیز ( دریای مدیترانه ) ، آغ کلیسا ( زادگاه آشیق العسگر ) ، آغ بوراز ، آغجا قالا ، آغ سوما ، آغ سو ، آغ مییان ، و ... همانطور که ملاحضه می شود در اکثر این اسامی ، « آغ » به معنا و مفهوم « سفید » نمی باشد .  بدیهی است نمی توان مسجد ، باد ، چشمه ، دریا ، آب یا دره ای به رنگ سفید باشد یا دست کم ، مسجد ، ... و  دره ای که ما می شناسیم به رنگ سفید نیستند . « در سده های میانی واژة « آغ » در زبان ترکی آذری مفهوم « بلندی و سرافرازی » داشته است

آرتیغین اوخوماخ
شنبه 29 آبان 1395
آچار سؤزلر : آغ بولاخ
بؤلوملر : قره داغ تاریخی ,

قره داغ دا آدلارا بیر باخیش( دایلار )

دایلار

« دایلار/ دایی لار ) نام روستایی واقع شده در حومة اهر ، مابین جادة اهر و تبریز است . در مورد وجه تسمیة احتمالی آن نظراتی به شرح زیر داده می شود . این نام از ترکیب عنصر ؛ دای / دایی و پسوند « لار » تشکیل شده است . از لحاظ معنایی لغت « دای » به معنی بچه اسب دو ساله می باشد . و پسوند « لار / لر » نیز پسوندی برای بستن جمع می باشد : باجیلار ( خواهران ) ، قارداش لار ( برادران ) ، فرش لر (فرش ها ) ، اینک لر ( گاوها ) و ... دایی نیز به معنی و مفهوم یکی از اقربا ( برادر مادر ) هر انسان می باشد . « همچنین به علت جایگزینی حروف « د » و «ت » در زبان ترکی ، واژه های دای و تای می توانند به جای یکدیگر بکار گرفته شوند که در آن صورت « تای » می تواند به معنی نظیر ، لنگه و همانند نیز باشد » ( نگاهی به واژه های اساطیری آذربایجان ، صمد چایلی ، ص 130 ) . اما از لحاظ تاریخی و اساطیری نام این روستا مرتبط با اقوامی با نام های شناخته شدة  : دای / دایی / داه / داس می باشد که به قول استرابون ، این اقوام مرتبط با اقوام اسکیف ها ( ساقلار ) می باشد . دکتر باستانی پاریزی در کتاب « از پاریز تا پاریس » در بارة این قوم می نویسد : «در بالای دانوب ، همینجا که امروز سرزمین رومانی است

آرتیغین اوخوماخ
شنبه 29 آبان 1395
آچار سؤزلر : دایلار
بؤلوملر : قره داغ تاریخی ,

قره داغ دا آدلارا بیر باخیش (خونیه )

خونیه

این روستای بزرگ و آباد در پنج کیلومتری شهرستان اهر واقع شده است . خونیه روستایی است  با فرهنگ که از قدیم الایام مامن و مسکن علمای بزرگ بوده است . نام این روستا با تلفظ های : خونیق ( ثبتی و اداری ) ، خونیه ، خوی نه / خوی نا ( تلفظ محلی ) خوانده می شود . از آنجایی که عموما تلفظ های محلی قابل اعتماد و استناد می باشد ما نیز در این مقوله اسامی مصطلح محلی را بکار برده و بر این اساس به ریشه یابی و وجه تسمیه نام این روستا خواهیم پرداخت . « خوی نه / خوی نا » از ترکیب دو عنصر : خوی / خوْی + نه / نا تشکیل شده است . در زیر به برخی از نظریه های گوناگونی که در ریشه شناسی قسمت اول این نام ترکی ، مطرح شده اند ، اشاره می گردد : « 1- کلمه "خوی" فرم باستانی کلمه "قویQuy, Qoy " در ترکی قدیم است که مفهوم "چوخور" (سرزمین پست) را می رساند. در دیوان لغات ترک، "قوی" به معنی دره ، بستر و بخش مسطح دره، وادی بزرگ و گود بین دو کوه و ته آمده است. هم ریشه با کلمات "قویتوQuytu " و "قویاقQoyaq ". - قویاق Qoyak: به معنی وادی بزرگ و گود بین دو کوه، گودی طبیعی ایجاد شده بین کوهها و صخره ها، گودی طویلی که در دشتها توسط برکه های آب ایجاد می شود است. 2- نام شهر خوی [نیز ]از کلمه "خویXuy "، "قویQuy " که در ترکی باستان بسیار رایج بوده و به معنی نقطه و مکان تجرید شده می باشد گرفته شده است.

آرتیغین اوخوماخ
شنبه 29 آبان 1395
آچار سؤزلر : خونیه
بؤلوملر : تورک ادبیاتی ,
وبلاقا گؤره


تورک ادبیات و تاریخی

سون یازیلار
بؤلوملر
آچارسؤزلر
سورغو
  • آقای مرتضی اعیانی (شهردار اهر) نه قَدَر ایشلری اِلیه بیلیب سیزی راضی اِلیه ؟
باغلانتی لار
ساخلانج
سایغاج
  • ایندی وبلاقدا :
  • بو گونون گؤروشو :
  • دونه نین گؤروشو:
  • بو آیین گؤروشو :
  • بوتون گؤروشلر :
  • یازیلار :
  • باخیشلار :
  • یئنیله مه چاغی :
تام حقوق لار قورونور. آرزوبلاق دان گوج آلیب.