آللی

« آللی » نام روستایی است در حومة شهرستان اهر ، در مسیر جادة اهر – مشکین شهر ، درضلع جنوبی روستای « نودوز » و در دامنة رشته کوه قوشا داغ واقع شده است . در مورد وجه تسمیه و معنا و مفهوم آن نظراتی به شرح زیر داده می شود . واژة « آللی » از ترکیب دو عنصر ؛ « آل » + « لی» تشکیل شده است . معنی و مفهوم « آل » در فرهنگ لغات چنین آمده است : « آل1 : رنگ سرخ روشن ، آللی : دارای رنگ سرخ و شاد . « آللی – گوللو » : سرخ و گلفام ، خوش آب و رنگ ... آل در اصل نامی بوده برای مرکّب سرخ رنگ که از چین آمده و فرمانروایان ترک اسناد خود را با آن مهر می زدند . طبعا از این رو بوده که « مهر و نگین پادشاهان ترک » در فرامین ( = یارلیق ) آل تامغا : مهر سرخ و یا به طور مخفف « آل » می خواندند . آل 2 : حیله ، مکر و خدعه . آل 3 : ( آل آروادی / هال آروادی ) : دئو مونثی که به زائو صدمه رساند ، آل بیابانی ، آل . بر اساس یک باور افسانه ای این دئو از آهن ترسد ، لذا اگر بتوان به ترفندی بر یقة این دیو سوزن وصل نمود ، چون جرات دست زدن به سوزن را ندارد ، همیشه در بند مانده و قدرت رهاندن خود را را نخواهد داشت و می توان از او کار کشید ... به نظر می آید « آل » در اصل به معنی رنگ سرخ بود و دو معنی بعدی ( حیله / دیو ) معنی مجازی کلمه است . زیرا حیله همان دو رنگی است و دئو هم به حیله گری معروف است . ( لغتنامه جامع اتیمولوژیک – دیل دنیز ، اسماعیل هادی ، ص 76 – 77 )  مرحوم بهزاد بهزادی در صفحة 113 و 114 فرهنگ آذربایجانی – فارسی و اسماعیل جعفر زاده در صفحة 101 کتاب : ارک تورکجه سی سوزلوگو در معنا و مفهوم واژة « آل » نظرات مشابه آقای هادی را دارند که به علت اطاله این مقوله از آوردن آنها احتراز کردیم . البته در پاره ای مواقع واژة آل مجازا در مفهوم خورشید نیز به کار گرفته شده است . « آل مفاهیمی مثل بلندی و قدرت دارد . یاقوت ها به بلندی و بزرگی و شان و شهرت آلوان و آلبان می گویند . » ( نگاهی به واژه های اساطیری آذربایجان ، صمد چایلی ، ص 38 ) پسوند « لی / لو » ؛ « از پسوندهای فعال ترکی است و کاربردهای متفاوت دارد که برای نسبت و انتساب به شهر، کشور ، محله – در معنای معیت – کاربرد مزدوج با آوردن متضاد ( وارلی – وارسیز ) – برای افادة قید زمان – بر افادة صفت و دارندگی – برای افادة مفهوم قابلیت و ... بکار می رود .» ( ترکی هنر است ، اسماعیل هادی ، ص 74و75 )

آرتیغین اوخوماخ
شنبه 29 آبان 1395
آچار سؤزلر : آللی
بؤلوملر : قره داغ تاریخی ,