ایران ما و ایران شما

«محمدعلی ارجمندی»

آنها ناسیونالیست هستند و ایران را دوست دارند که این امر مبارکی است. اما درک درستی از ایران ندارند. آنها ایران را مترادف با قوم و فرهنگ و زبان فارس می بینند و لا غیر. اما ما ایران را با تمام اقوام و فرهنگها و زبانهایش دوست داریم.

این سنگ بنای اختلاف هویت طلبان اقوام ایرانی با شوونیست های ایرانی است  آنها بواسطه باورهای نادرست که توسط بزرگان مفکوره شوونیستی ایران از قبیل ادوارد لورنس، ریچارد فری، محمود افشار، شیخ الاسلامی، مشکور،  فروغی، ورجاوند و ...  دیکته شده است اقوام ایرانی بالاخص ترکان آذربایجان را بواسطه جمعیت قابل توجه، تاریخ و فعالیت های مدنی شان بزرگتریت تهدید برای ایران قلمداد می کنند و چاره کار را در انکار تمام و کامل حقوق جامعه آذربایجانی و صد البته آسیمیلاسیون آذربایجانیها می دانند.

انکار هویت یک ملت که زبان بارزترین نمود آن محسوب می شود کلید واژه محفل های شوونیستی است که آشکارا و پنهان آن را دنبال می کنند. و در رسیدن به این مهم از هیچ کوششی دریغ نمی کنند.

پان فارسها و شاگردان مکتب پان آذری که ثمره سالها فعالیت و صرف هزینه های کلان احزاب فراماسونی و مورخین تاریخ ساز یهودی نظیر محمدعلی فروغی هستند همیشه ایام و  به اقتضای زمان در قالب دولتها و احزاب فعالیت داشته اند. در طول همه این سالها بعد انقلاب مشروطیت تا به امروز  شاگردان آسیمیله شده مکتب پان آذری بیشترین بداخلاقی و نفرت پراکنی را نسبت به تاریخ فرهنگ و هویت جامعه ترکان آذربایجانی با شناسه من خودم یک آذری، تبریزی، اورمیه ای و ...  هستم را ابراز داشته اند.

مانقورت های بزک شده چنگیز آیتماتوف که هنوز در سوگ یزدگرد سوم دستمال ابریشمی به دست گرفته و فریاد واایرانا سرداده و از فتح اسلامی سرخورده هستند به اقتضای زمان غلام ترک و شیعه معتقد شده و فریاد  برمی آورند که: ملا محمد فضولی شاعر سنی مذهب را نبایستی تکریم کرد! فضولی را چه به آذربایجان و هویت آذربایجانی!

جل الخالق، فضولی شاعر غزلسرای سنی مذهب را نبایستی تکریم کرد ولی رودکی شاعر سنی مذهب را می بایست ستایش کرد!

در این که؛ « سونگون» بی دردسر « قاتق » نان مان را تضمین می کند، محل تردید است اما در این که « قاتل» طبیعت مان می شود، تردیدی نیست. معادن دیگر نیز همان طور. جای خوش وقتی است که به زودی متوجه شده ایم که معادن « مس» و اخیراً « طلا» چنان ما را در غفلت فرو ساخته است که از ذخائر و معادن فرهنگی و مدنی مان غافل شده ایم. زبان، آداب و سنن، ادبیات عامه، فولکلور، موسیقی عاشیقی،‌ لباس بومی، معماری، آثار تاریخی و اماکن باستانی، باورها و ارزش ها و هنجارهای اصیل مان در حال رنگ باختن اند. حتی خبر می آید که بوی خوش ریحان در جنگل های آینالی و مکیدی جای خود را به بوی متعفن زباله داده است.

یاسلی یاپالاق فارسی دانیشماقدا نه گؤردون؟

ای بابکین اولادی نه چون اصلینـــــــــــی داندین؟

اویدون یارامازلار فئلینه اولدون اویونجـــــــــــــــاق

آنجاق نه بیلیم بلکی ده افشین دن اوتاندیـــــن!

هرزه سو کیمین اؤزگه لرین آرخینا آخدیــــــــــن

تورکون گؤزونه سن نیه یاد گؤزلوگو تاخدیـــــــن؟

شیمشک اولالی اؤز کوکونو آتشه یاخدیـــــــــن

یوز حئیف اولا کی تاریخی سن ترسینه قاندین

قیز و اوغلان ادلاری

اوغلان آدلاری 

GÜVƏN 139  -گووه ن …………………………………………………….. فخر/اعتماد/افتخار

HAKAN 140  - ھاکان ----------------------------------------------- خان خانان/امپراطور

HARAY 141  -ھارای ………………………………………………………. فریاد/نعره

HAYDI 142  - ھایدی ----------------------------------------------- زرنگ/چابک/ھمصدا

LAM 143  -لام ……………………………………………………………….. ساکت/آرام

قز آدلاری

GÜLÜZ 94 گول اؤز                                                                    گل رخ،خوشرو

GÜLBƏNIZ 95 گول بنیز                                                                         گل رخ

GÜLSAN 96   گول سان                                                               گل تبار،مثل گل

GÜLŞEN 97   گول شن                                                                   گل شاد

GÜLGÜN 98 گول گون                                                                     گل روز

GÜLNAR 99   گولنار                                                                       گل انار

- Gelland (فیلسوف فرانسوی)

یادگیری زبان ترکی برای من سعادتی محسوب می گردد. چرا که برای ارتباط واقعی با یک ترک بایستی به زبان ترکی مسلط باشی. مترجم همانند پرده ای است که نور را می پوشاند.

ســـن یاریمین قاصدی سـن
ایلش ســنه چــــای دئمیشم
خـــیالینی گــــوندریب دیــــر
بسکی من آخ ، وای دئمیشم
آخ گئجه لَـــر یاتمـــــامیشام
مــن سنه لای ، لای دئمیشم
ســـن یاتالــی ، مـن گوزومه
اولـــدوزلاری ســـای دئمیشم
هــر کـــس سنه اولدوز دییه
اوزوم ســــــــــنه آی دئمیشم
سننن ســـورا ، حــــیاته من
شـیرین دئسه ، زای دئمیشم
هــر گوزلدن بیــر گـــول آلیب
ســن گـــوزه له پای دئمیشم
سنین گـــون تــک باتماغیوی
آی بـــاتـــانـــا تــــای دئمیشم
اینــدی یــایــا قــــیش دئییرم
ســـابق قیشا ، یای دئمیشم
گــاه تــوییوی یاده ســــالیب
من ده لی ، نای نای دئمیشم
ســونــــرا گئنه یاســه باتیب
اغــــلاری های های دئمیشم
عمـــره ســورن من قره گون
آخ دئــمــیشم ، وای دئمیشم

آشیق هاوالاری، دده لرین دئدیگینه گؤره 72 یادا 73 هاوادیر کی،بیر نئچه اوستاد آشیق اونو اؤز شئعرلرینده بیلدیرمیشدیر:

_ دده علسگر:

دوققوزو بیرله شیب تاپیب اینجه یول

اون  بارماق  اونلاری  ائله ییر   قبول

72     هاوا    شاه پرده یه       قول

علسگر  بولدوغو ،  قازدی ، قاباخدا.

_ آشیق اسد:

کامیل اوستادلارین گولون درمه سن

حقیقتی سینه ن اوسته سرمه سن

73    هاوادان     خبر      وئرمه سن

اؤلوم   یئی دیر   سنه ، ائل قاباغیندا.

_ آزافلی میکائیل:

سن ائلیمین همدمی سن

آی صدفلی تئللی سازیم، 72 دیللی سازیم،

هم سئوینجی هم غمی سن

 آی صدفلی تئللی سازیم، 72 دیللی سازیم

زامان آشیمیندا بو هاوالارین سایی 100 _دن آرتیق اولوب بعضا بو هاوالارین سایی 130_قده ردئییلیب.[1]

   آرتیرمالیام کی بو هاوالارین هرماحالدااؤزونه بیرآدی واردیر.بعضا گؤرونورکی بیر پارا هاوالار وارکی،آیری بؤلگه ده یوخدور، اونوندا علّتی قونشو اولدوغوموز اؤلکه نین موسیقی سینین اثرباغیشلاماسی دیر. غربی آذربایجان ساز هاوالاریندا،تورکیه آشیقلارینین و شرقی آذربایجان دا،باکی آشیقلارینین ایزی گؤرونور، و اونلارین سبک لریندن تاثیر آلینیر. شاید بو هاوالارین چالماسیندا، مختلیف سلیقه لر یا گؤللر ایشله نیله، آنجاق اساس و تمل ده بیردیلر.

   سازدا چالینان هاوالاری نئچه باخیمدان بؤلمه ک اولار.

1)  هاوالارین سازین کؤکو اساسیندا 6 یئره بؤلمک اولار:

·        شاه پرده کؤکو

·        شاه پرده نین مصری کؤکو

·        چوبان بایاتی سی کؤکو

·        آیاق دیوانی کؤکو یا عثمانلی کؤکو

·        دیلغم کؤکو(یانیق کرم کؤکو،سه گاه کؤکو)

·        عرفانی کؤکو(ماهورکؤکو)

2)  موزیک و اوخونوش اساسیندان، هاوالار اوچ یئره بؤلونور:

·        قهرمانلیق،ایگیدلیک و موباریزه بؤلومو: آشیق بو هاوالاردا مجلس اهلینین اؤز وطنین دن، دینین دن و اونلارین قورونماغیندان سؤز آچیر.آشیقلار قهرمانلار دیلینجه دانیشیب اوخویورلار مثلا: بابک دن،نبی دن ،کوراوغلو دان و... .

بوهاوالاردان نئچه سی بونلاردیلار: مصری کوراوغلو،طبل جنگی،شاهسونی، دؤیمه کرم و...  .بو هاوالار چوخلو او یئرلرده اوخونارکی مجلیس اهلینین چوخو جوانلار اولا یا حس اولونا کی یورد یا وطن خطرده دیر، یا دوشمن فورصات دالیجادیر. بو واخت لار مجلیده آشیق کئچمیش قهرمانلاری یادا سالیب ، واونلارین دوشمانا نئجه غلبه چالماقی، وشعیرلرین اوخویوب، جاوانلاری وطنین وناموسین قوروماغینا جوشدورور.

·        سئوگی و شنلیک بؤلومو: بو هاوالاردا شادلیق وشنلیک یاراتماق اوچون داستانلارین آراسیندا ویا تؤی مجلیسینده،اوخونور. مثلا:گؤزللمه،جلیلی، قهرمانی، نخجوانی، گؤیجه گولو،مخمّس، قوربانی و ... .

·        غملی، کدرلی،غصّه لی هاوالار: بو هاوالاردا انسانین غملی احوالاتینا، یادا بیر آجی اولایا راست گلمه سی آندا، یا داستانلارین غملی یئرلرینده اوخونار، مثلا: منصوری(مانسیری)، قوربتی کرم، یانیق کرمی و... .

3)  شئعر فورما اساسیندان ، هاوالار 7 یئره بؤلونور:

·         گارایلی هاوالاری: اَن چوخ هاوالار بو فورمادا، کی ساییسی 60 کیمین آرتیر. مثلا:اورتاساری تئل، گویجه گؤلو،آتلی کوراوغلو، پاشاکؤچدو (آذربایجانی)،مینا گارایلی ،منصوری و... .

·         قوشما هاوالاری: بو فورمادا گارایلی دان سونرا چوخلو هاوالار اوخونور.بو هاوالاردان بیر نئچه سی بونلاردیلار: قهرمانی،دیلغمی، غربتی کرم،بهمنی (بؤزوغو)،یانیخ کرمی و ... . 24 هاوادا بو فورمادا یئر آلیر.

·         دیوانی هاوالاری: دیوانی هاوالاری ائله بو فورمادا اوخونار.آیاق دیوانی،(عثمان دیوانی،میدان دیوانی)،باش دیوانی (شاه خطایی دیوانی،مجلیس دیوانی).

·         تجنیس هاوالاری: تجنیس، جیغالی تجنیس.

·         مخمّس هاوالاری: باش مخمّس، کوراوغلو مخمّسی(کوراوغلو گؤزللمه سی)، اورتا مخمّس، جیغالی مخمّس.

·         بایاتی هاوالاری: ائل بایاتیسی،کوچ بایاتیسی(آت اوستو)، چوبان بایاتیسی (قایا باشی).

·         خالق ماهنی هاوالاری: واقف گؤزللمه سی(واقفی)،قاراباغ شریلی سی، گؤده ک دونو(آیدینی).

4)     هاوالاری سازین پرده سینه گؤره اوچ یئره بؤلونور: 

سیدعمادالدین نسیمی (به ترکی آذربایجانی: Seyid Əli İmadəddin Nəsimi)‏ متخلص به نسیمی شاعر و متفکّر حروفیه در قرن هفتم هجری بود.

شهرین چراغلاری بیر به بیر کئچیر

عؤمرومون گونلری یامان تئز گئدیر

 
آمما خیال قوشوم آغ دونون گئییر

گئجه نین اؤرپه گین دورمادان دئشیر
 

آشیب سینیرلاری بیر به بیر کئچیر

انسانلار ایچینده تک سنی سئچیر


سئوینجک منیمله گؤیلردن ائنیر

سیزین تارلانیزدان گئجه دن یئییر


منه گؤزلریندن اول ایلهام وئریر

خیاله سیغمایان بیر ماهنی دئییر