در میان گنجینه پر بار ادبیات فولکلوریک آذربایجان داستان های دده قورقود به عنوان نمونه از داستان های حماسی- قهرمانی که ارزش تاریخی نیز دارد ، جایگاه ویژه ای به دست آورده است به طوری که سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) سال 1999 را به نام داستان های دده قورقود ثبت کرده است. همچنین مدیر کل سازمان یونسکو در نشست بین المللی دده قورقود (باکو 1379)  این کتاب را به عنوان یادگار تاریخی، فرهنگی بشریت معرفی کرده است(۱)      

داستان های دده قورقود که نه تنها در آذربایجان بلکه در بین تمام کشورهای ترک زبان به عنوان یکی از آثار زیبا و جاودان زبان ترکی شناخته شده است ، در شمار آثار فولکلوریک بی همتایی است که قرن ها پیش به وجود آمده و بعدها به کتابت در آمده و به عصر ما رسیده است. این داستان ها با شیوه ای بدیع صحنه ها و پرده هایی از دورنمای زندگی حماسه آمیز و ماجراهای پرشور گروه هایی از چادر نشینان را که در دورانی از تاریخ به سرزمین امروزی آذربایجان آمده اند و به مرور به پهنه تاریخ پر حادثه این دیار پیوسته اند را بازگو می کنند. در واقع این اثر حماسی – تاریخی داستان هایی از زندگی حماسه آمیز مردان و زنان قبیله اوغوز را به تصویر می کشد که به حالت نیمه عشیرتی به اتکای روال حشم داری در پناه چادر زندگی می کردند و به اقتضای شرایط دورانی که به آن تعلق دارند، جنگاوری و مردانگی از هر افتخاری برتر می شمارند.(۲)

جوابی مختصر و مفید برای مغرضانی که به خیال خامشان می خواهند القاء کنند که؛ خواندن و نوشتن زبان ترکی آزربایجانی سخت است!

و برای این منظور، یکی دو مورد از کلماتی که مصوت جداگانه دارند و برای آنها در الفبای عربی و زبان فارسی معادلی وجود ندارد، به دلیل عدم تدریس زبان آزربایجانی در مدارس و نا آشنایی اکثریت آزربایجانی ها به صلابت و فصاحت زبان مادریشان به نحوی می خواهند روی این موضوع شانتاژ کنند.

دو نمونه از این موارد را که عمداً با غلط املایی و شاید هم به دلیل بی سوادی طراح چنین پستی مرتب در فضاهای مجازی به صورت گسترده پخش می شود را عیناً در ادامه نقل میکنم و بعد طرز صحیح املایی همان موارد را با هر دو رسم الخط عربی و لاتین به خدمت دوستداران فرهنگ و زبان مادری آزربایجان عزیزمان ارائه میدهم.

در پایان قضاوت با شما.

هرچند می دانیم که حماقت نژادپرستان پان فارس ، پان عیرانیسم بیشتر از اینهاست .

مغرضانه ها:

یکی بهم گفت : ترکی یادم بده.

گفتم: دوز یعنی نمک-دوز یعنی مستقیم-دوز یعنی صبر کن!

گفت: سخته، نمیتونم .یکی دیگه...

گفتم: کتی گتی کتی گتی گتی!

گفت: اینم خیلی سخته ، و همانجا جان به جان آفرین تسلیم کرد!

«توجه کنید که نگارنده ی اصلی مستقیما در پی القاء آنچنان مشکلی در یادگیری زبان ترکی بوده که، نو آموز را از فرط سختی زبان ترکی به کشتن میدهد.

در حالی که خود نمیداند و یا نمی خواسته بداند ، فارس ها به خاطر عدم وجود حرف «پ» در الفبای عربی، اوایل پذیرش حروف عربی برای پارسی نویسی، مجبور بودند به جای کلمه ی «پدر» -«بدر» بنویسند که گاهاً با «بَدْر» اشتباه می افتاد، تا اینکه با افزودن 2نقطه به نزدیکترین مخرج صوتی «ب» مشکل را حل کردند.

اینک به معادل صحیح همان کلمات و جملات دقت فرمایید.

دوز = نمک  –Duz

دؤز = صبر کن -Döz

دۆز = راست -Düz

کَتدی گئتدی، پئنجَه یی گؤتۆردۆ گَتیردی = 

Kətdi getdi pencəyi götürdü gətirdi.

بله عزیزان اینها نمونه ی کوچکی از هزاران هجمه ی فرهنگی بر علیه زبان و فرهنگ آزربایجانی هست که با نام هموطن و اتحاد ملی مرتب اعمال می شود!

اوْیان آزربایجان...

ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﮎ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺭﮎ ﺑﻮﺩﻧﺸﺎﻥ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﯽکنند

 🔸ﺗﻮﺭﮎ ﯾﻌﻨﯽ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﺸﺮ ‏( ﺳﻮﻣﺮﯾﺎﻥ ﺗﻮﺭﮎ ‏)

🔸ﺗﻮﺭﮎ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺎﻣﮕﯿﺮﯾﺲ ... ﺁﻥ ﺩﺷﻤﻦ ﺑﯿﺪﺍﺩﮔﺮ ....

🔸ﺗﻮﺭﮎ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻮﻡ ﺳﻮﻣﺮ ﻗﻮﻡ ﻣﺎﺩﻭ ﻗﻮﻡ ﺁﺱ

🔸ﺗﻮﺭﮎ ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ . ﻣُﺮﺩﯼ ﺍﺯ ﺩﻧﯿﺎ ﺧﻼﺹ ..

🔸ﺗﻮﺭﮎ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻮﻡ ﺍﺷﮑﺎﻥ، ﺗﯿﻎ ﺁﺗﯿﻼﯼ ﻣﺮﺩ،

ﭘﺸﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﮐﺲ ﻧﺪﯾﺪﻩ ﻫﯿﭽﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩ

یکی بود یکی نبود. غیر از خدا هیچ کس نبود. چوپانی مهربان بود که در نزدیکی دهی، گوسفندان را به چرا می برد. مردم ده که از مهربانی و خوش اخلاقی او خرسند بودند، تصمیم گرفتند که گوسفندانشان را به او بسپارند تا هر روز آنها را به چرا ببرد. او هر روز مشغول مراقبت از گوسفندان بود و مردم نیز از این کار راضی بودند. برای مدت ها این وضعیت ادامه داشت و کسی شکوه ای نداشت تا اینکه ...

یک روز چوپان شروع کرد به فریاد : آی گرگ آی گرگ. وقتی مردم خود را به چوپان رساندند دریافتند که گرگی آمده است و یک گوسفند را خورده است.

آنان چوپان را دلداری دادند و گفتند نگران نباشد و خدا را شکر که بقیه گله سالم است. اما از آن پس، هر چند روز یک بار چوپان فریاد میزد : " گرگ. گرگ. آی مردم، گرگ". وقتی مردم ده، سرآسیمه خود را به چوپان می رساندند می دیدند کمی دیر شده و دوباره گرگ، گوسفندی را خورده است. این وضعیت مدتها ادامه داشت و همیشه مردم دیر می رسیدند و گرگ، گوسفندی را خورده بود!

بیری مینه باغلیدیر، مینی ده بیره.

***

بیری اود اولاندا بیری سو اولسون گرک.

***

بیری اؤلمسه، بیری دیریلمز.

***

بیری پالچیغا باتیب، بیری ده یانیندا یاتیب.

***

بیری واردی گئجه‌دن، بیری ده دوشدو باجادان.

***

بیری یئیر، بیری باخار - قیامت اوندا قوپار.

***

بیرین گؤر - فیکیر ائله، بیرین گؤر - شوکور ائله.

***

بیرین یاندیریب، بیرین قاندیرما.

***

بیریندن سوروشدولار: قاتیر نییه سسین چیخارتمیر؟

دئدی: آتاسین یادینا سالماق ایستمیر!

***

بیرینی ائوه قویان یوخ ایدی،

سوروشدو: چوخامی هاردان آسیم؟

***

بیرلیک هارادا، دیریلیک اورادا.

***

بیرلیک اولمایان یئرده دیریلیک اولماز.

***

بیره‌نین قانین آلدین - جانین آلدین.

***

بیسم الله دئمکله دونوز بوستاندان چیخماز.

***

بیشینجن گؤزله‌ین دوشونجن ده گؤزله‌یر.

***

بیته آجیق ائله‌ییب کؤینیی یاندیرمازلار.

***

بیتلی الین قوینونا آپاردی، آج گومانا دوشدو.

***

بیتمیش ایشدن گول اییسی گلر.

***

بی‌یارا گئت، بئکار قالما.

***

بیز گلدیک گلینی گؤرمه‌یه،

گلین ده گئدیب تزک درمه‌یه.

***

بیز یالواردیق دازا، داز دا اؤزون قویدو نازا.

***

بیزه چاتدی، دَ‌ییرمان یاتدی.

  آچیل سحر،اویان گونش!

آچیل بو سون نفسده، بو قارانلیق قفسده، سن ایله من تاپیم یئنی حیات.

ایشیقلارین ساچیلسین، چیچک لریم آچیلسین، بو ائل لره باغیشلاسین نجات.

من...   صبح آچیلار کن،

گئچمه لی یم توفانلاردان ، ال اوزوب جاندان ، بو ائل لردن ، انسان لاردان ،

"من یانماسام سا، سن یانماسان، بیز یانماساق،

هانسی آلوولار ایشیق سالار بو یول لارا؟...آه"

گونش دوغار، گولر حیات

چیچک له نر بو کاینات، آغلاما ای گوزلیم!

آغلاماقدان بیرکس

تاپمامیشدیر چاره.

سیل گوزون یاشین، گول ائل لر له بیرلیکده، آزاد اول بو دیرلیکده، شادلیق یاغدیر غمگین ائلیمه!

سیل گوزون یاشین، گول بو شن باهار گولسون، هر بیر لاله زار گولسون،

حیات وئرسین سولموش گولومه!

کریم مشروطه چی

اوتورموشام داش اوسته،

پاپاق دورار قاش اوسته.

سن دوشمنی نیشان وئر،

ناللاماغی باش اوسته.

  ******   

گئدرسن اؤزو قویماز،

دینرسن سؤزو قویماز،

کاسیب وار-یوخون وئرسه،

آغانین گؤزو دویماز.

  ******   

اززینم کاساد اولماز،

مرد الی کاساد اولماز.

یوز نامردین چؤرگین،

دوغراسان، کاسا دولماز.

  ******   

بو سازی آلان گلمز،

اوخویوب-چالان گلمز.

ایگیدی اؤلدوره‌لر،

دیلینه یالان گلمز.

  ******   

آختاردین یول بئله‌دی،

سور آتین، یول بئله‌دی.

دوستلار ایلقارلی اولسا،

نه گرک یول بلدی.

  ******   

دؤورانین گشتی گئتدی،

اوخ تکی کئچدی گئتدی.

مردلر بیر بولاق قازدی،

نامردلر ایچدی گئتدی.

باهار گولور بولاغ گولور گول گولور
گول گؤزه لیم گولر اولسون حیاتین
گول چیچیین گولوشویله عومور سور
خوش گؤرویله سئوینجینی آل ساتین
*
سئوگیمیزین اسن سرین یئل ایله
آرزوموزون فیدانلاری گول آچیر
سئودامیزین سازدا هارای تئل ایله
داغ دالیندان اومود گونو نور ساچیر
*
قارا قیشدیر داملا داملا اریین
آیدین دورو بولاغلارا عشق اولسون
قارانلیقدیر اولدوز اولدوز چوروین
یانارسؤنمز چراغلارا عشق اولسون
*
یئرسیز یئره دیره نسه ده قارا قیش
آرزی یازی کؤنلوموزده یازلانیر
پوهره وئرن گول چیچکلی هر ناخیش
سازیمیزدا سؤزوموزده نازلانیر
*
اؤزگور یازین آرزیسیدیر یاشانیر
توتساق اسیر آنا وطن قوینوندا
بیزیم اولان گله جکدیر بویلانیر
گونش کیمی هر گئجه نین سونوندا
*
بیزیم یازدا یاللی گئدر دورنالار
قوجاق قوجاق چیچک آچار چمنده
آنا دیلده دوداقلاردان بال دامار
آزاد ائلیم آزاد یاشار وطن ده

بولودوز یاغار اولسون ، سولاریز آخار اولسون ، اوجاقیز یانار اولسون ، نوروزبایرامینیز موبارک اولسون

"یئنه گلیر نازلی باهار ، نازلی یاز

هامینین یازیسین بو ایل یاغلی یاز

جان ساغلیغی ، جیب وارلیغی ، اولوم آز

مهریبان آللاهیم ، بئله یازی یاز."

"تازا ایلینیز موبارک اولسون."

yenə gəlir nazlı bahar nazlı yaz

hamının yazısını bu il yağlı yaz

can sağlığı cib varlığı ölüm az

mehrıban Allahım belə yazı yaz

yeni iliniz mübarək olsun

"گوزل اینسانلار ، گوزل گونلرده یادا دوشرلر"بو گوزل گونده دونیانین بوتون گوزللیک لری سنین حایاتین دا اولسون..." نوروز بایرامی سنه موبارک اولسون

سیزی بوگون کی نوروز بایرامی مناسیبتی ایله تبریک ائدیرم.قوی همیشه بئله گوزه ل بیر گونده بیر-بیری میزه اس ام اس یازاق.قوی همیشه پول لاریمیز بئله شئی لره گئتسین. بایرامینیز موبارک 

sizi bügün ki münasibətilə təbrik edirəm . qoy həmişə belə gözəl bir gündə birbirimizə sms yazaq . qoy həmişə pullarımız belə şeylərə getsin . bayramınız mübarək .

سیزه چوخ عزیز و دیرلی اولان نوروز بایرامین تبریک ائدیرم.سیزه جان ساغلیغی، سوفره نیزین بول و برکتلی اولماسین آرزو ائدیرم، قوی بوتون آرزولارینیز یئرینه یتشسین، نوروز بایرامینیزی تبریک ایدیرم!!!

کونلومده وار مین آرزو مین بیر دیلک،

گل باریشاق نازلی یاریم کوسمیک

با هم اولاق بایرام گونو بیز گرک

نوروز گونو اولسون سنه موبارک

könlümdə var min arzu minbir dilək

gəl barışaq nazlı yarım küsmüyək

bahəm olaq bayram günü biz gerək

novruz günü olsun sənə mübarək

تازا ایلده. سیزه گون کیمی پارلاق، چای کیمی آخارلی حیات آرزولایرام

taza ildə sizə gün kimi parlaq və çay kimi axarlı hayat arzulayıram . Bayramız mübarək olsun .

*.    BAYRAM    *

 *. MÜBARƏK .*

    "*.        .*"  

            "*.*"          

 sizə və sevimli Ayilənizə qutlu olsun Yeni Yil

 یئنی ایلین موبارک !  یئنی ایل سنه یئنی اوغورلار گتیرسین . یئنی ایلده سنه خوش آرزولار و بو آرزولارینین حایاتا کئچمه سینی آرزولاییرام

Yeni ilin mübarək! Yeni il sənə yeni uğurlar gətirsin. Yeni ildə sənə xoş arzular və bu arzularinin həyata keçməsini arzulayıram.

Bayramınız mübarək! Neçə belə bayramlara. Qoy bu yeni il sizə və ailənizə sevinc, uğur gətirsin! Bütün kədərli günləriniz bu ilde qalsın! Yeni ildə gözəl və şən günlərə çıxasız!

شکر کیمی دادلی ، ناغیل کیمی گوزل بیر ایل آرزولاییرام سنه . قارشیندان گلن یئنی ایلین جان ساغلیغی ، اوغور و سعادتله دولو اولسون . نئچه بئله بایراملارا

Şəkər kimi dadlı, nağıl kimi gözəl bir il diləyirem sənə.Qarşıdan gələn Yeni ilin can sağlığı,uğur və səadətlə dolu olsun. Neçə belə bayramlara

 یوردوموزا آیاق باسمیش باهار بایرامیزی تبریک ائدیرم . قدملری اوغورلو ، کونول اوخشایاجاق سئوینجلیگ.نلری بول اولسون . بایرامیز موبارک

Yurdumuza ayaq basmış, Bahar bayramızı təbrik edirəm. Qədəmləri uğurlu, konul oxşayacaq sevincli günləri bol olsun. Bayramız mübarək!

 قوی بو طراوتلی نوروز بایرامی سوفره نیزه روز و برکتله ، قلبینیزی خوش حیسلرله دولدورسون  ، ساغلاملیغینیز محکم آرزولارینیز سونسوز ، اومودلرینیز گرچک اولسون

Qoy bu təravətli Novruz bayramı sufrənizi ruzu və bərəkətlə, qəlbinizi xoş hislərlə doldursun.Sağlamlığınız mohkəm, arzularınız sonsuz, ümüdləriniz gərçək olsun!

تزه ایل گلیر


اداره میراث فرهنگی از قرار معلوم طی برنامه کی گوتوروب بو ایل ده خاص خاص بی  برنامه سی در مورد بایرامین گلمه سی و گردگشگری و توریست موردینده یوخودور، نه چه ایل قاباخان دان بو طرفه آغیرترین برنامه کی اداره گردشگری گوتوروب  فکر الیرم  اوبیری ایل لر کیمی بیدنه چادر ورودی شهرده قوروب و چادر دان بویوک بیر بنر ده اداره میراث و گردشگری شهرستان اهر یازیب ویراجح  و تمام



سیز اگر رییس اداره میراث فرهنگی اولسئی دیز نه ایشلر گوربیلردیز یا بو حد ده کافیدی ؟


موزه عرفانا گورا خاص بی تبلیغ و یا طرحیز اولاردی ؟



گودح گورح خاص بی ایش اولاجح یا

بنا به روایات، زمانی ترکان مورد هجوم وحشیانه دشمنان قرار گرفته و بعد از مقاومت شجاعانه بیشتر آنان قتل عام گردیده و تنها عده کمی توانستند از مهلکه جان سالم بدر برند. ترکان باقی مانده که سرزمین جنت آسای خود را از دست داده بودند در مکانی رحل اقامت افکنده و در حسرت و آرزوی برگشت به سرزمین موعود به زاد و ولد پرداختند تا قدرت نظامی خود را از نو باز یابند. دشمن بعد از گرفتن سرزمین ترکان به منابع طبیعی آن – بویژه باغهای پر از سیب سرخ دسترسی پیدا کرد و پادشاه دشمن گویا چنان از بوی و طعم و لذت سیبهای سرخ سرزمین ترکان خوشش آمد که دستور داد در فصل میوه یک «قیزیل آلما» ی (سیب سرخ) واقعی، و در فصل غیرمیوه به یاد آن سیب‌های سرخ یک «قیزیل آلمای از طلا ریخته شده را بر بالای چادرش نصب نمایند») ترکان با شنیدن این حرکت دشمن و با توجه به عدم توانایی خود در بازپس گیری سرزمینشان حسرت و آرزوی باغهای سیب سرخ و بویژه گرفتن قیزیل آلمای ریخته شده از طلای چادر فرماندهی دشمن را در دل فرزندان خویش پروردند و آنقدر در مورد قیزیل آلما و سرزمین از دست رفته خود شعر و داستان سرودند و «تبلیغ فرهنگی» کردند که نسل‌های بعد با آرزو و حسرت شدید دیدار «سرزمین موعود» و رسیدن به چادر فرماندهی دشمن و گرفتن قیزیل آلما بزرگ شدند. عاقبت روز و روزگاری که ترکان قدرت خود را برای گرفتن سرزمین خویش کافی دانسته و خود را از نظر ایدئولوژیکی نیز آماده احساس کردند دست به حمله زده و بعد از جنگی شدید که در اطراف چادر فرماندهی دشمن از کشته‌ها پشته‌ها ساختند خود را به بالای چادر فرماندهی رسانیده و قیزیل آلما را از بالای آن گرفته و فریاد «قیزیل آلمانی آلدیق» یعنی سیب سرخ را گرفتیم را سر دادند. باقی مانده لشکریان دشمن که دیدند ستاد فرماندهیشان سقوط کرد دست از نبرد کشیده و فرار را بر قرار ترجیح دادند و بدین ترتیب «قیزیل آلما» و سرزمین موعود و سیب‌های سرخ حسرت انگیز آن دوباره بدست ترکان افتاد. از این به بعد در تفکر و نگرش و بینش ترکان باب جدیدی گشوده شد و ایده و تئوری قیزیل آلما شکل گرفت. از این تئوری مثلث «هدف، حسرت، فتح» در فرهنگ ترکان زاده شد. بعد از این ترکان که به قدرت نظامی برتر جهان تبدیل شده بودند چنان خیال می‌کردند که در سرزمین «مورد هدف» در بالای چادر فرماندهی یا ستاد ارتش یا در بالای یکی ازگنبدها و مناره‌ها وکلیساها و کنیسه‌ها و یا در بالای پشت بام قصرها و کاخ‌های دشمن یک قیزیل آلمای از طلا ریخته شده آویزان است و جنگاوران و دلاوران ترک می‌باید خود را به این «هدف» رسانیده و به هر قیمتی شده آنجا را فتح کرده و قیزیل را از آن خود نمایند. جنگجویان ترک گاهی سالها و نسلها بر روی این «هدف» زوم کرده و برای رسیدن به قیزیل آلما و حمله به خطوط دشمن روزشماری می‌کردند. بدین ترتیب قبلاً «هدف» (قیزیل آلما) در شهر یا کشور مورد «هدف» به صور مختلف از طریق «بعضی ترکان» دیده و «گزارش» می‌شد و بعد «حسرت» رسیدن به آن با «تبلیغ فرهنگی» آغاز می‌شد و بعد از آمادگی کامل به «هدف» حمله کرده و آنجا را «فتح» می‌کردند. این ایده و تئوری اولیه «قیزیل آلما» که خیلی ساده و عامه فهم بود بعدها از سوی متفکرین ترک بشدت پیچیده‌ گردید و محل آن نیز نسبت به «زمان و مکان» تغییرکرد چنانچه «اولیا چلبی» بعدها در روزگار خود در «کافرستان» شش شهر یا کشوری پیدا کرد که در بالای کلیسا یا کاخ آنجا قیزیل آلمایی از طلا ریخته شده وجود داشت که بعضی‌ها «فتح» و بعضی‌ها در حال بررسی برای «فتح» بودند. با ورود ترکان سلجوقی به کشورهای اسلامی و بدست گرفتن فرماندهی جنگهای صلیبی این ایده وتئوری «قیزیل آلما» نیز به همراه آنان وارد ایده مسلمانان گردید و کم کم رنگ ایده و تفکر ترکی - اسلامی پیدا کرد. از این به بعد ترکان به خود «اهل اسلام» گفته و ایده قدیمی را در شکل جدید ارایه دادند چنانچه از منظر جنگجویان ترک عثمانی حتماً‌«اهل اسلام قیزیل آلمایا دکین فتح ائده‌جک‌دیر» () یعنی اهل اسلام (ترکان) تا قیزیل آلما فتح خواهند کرد.

درباره اهر :

اَهَرْ (Ahar) یکی از شهرهای شمالی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان اهر است. اهر در ارتفاع ۱۳۴۱ متر از سطح دریا، در ۸۹ کیلومتری شمال شرقی تبریز و ۷۶۵ کیلومتری شمال غربی تهران واقع گردیده ‌است این شهر به عنوان پنجمین شهر پرجمعیت استان محسوب می ‌گردد. شهر اهر در مرکز منطقه سرسبز و خوش آب و هوای ارسباران و در فضایی به وسعت ۱۵ کیلومتر مربع گسترده شده ‌است و به همین دلیل، از آب و هوایی خوش بهره‌مند گشته‌ است. اهر بزرگ‌ترین شهر منطقه ارسباران است و تا پیش از انقلاب اسلامی به عنوان مرکز این منطقه شناخته می‌شد.
این شهرستان در میان ارتفاعات مهمی چون قیزقلعه‌سی به ارتفاع 1266 متر و کوه تاریخی معروف هشت سر با ارتفاع 2536 متر محصور شده و دامنه ارتفاعات مزبور از جهات شمال و جنوب و غرب تا هوراند کشیده شده است. پست‌ترین نقطه، بخش کناره‌های رودخانه قره‌سو که در قسمت شرقی شهرستان واقع و محل کشت و زرع انواع محصولات باغی و زراعی می‌باشد.

پیشینه اهر :
در کوه های اطراف اهر بازمانده‌های زیادی مربوط به دوره پیش از اسلام، مخصوصا زمان ساسانیان، پیدا شده است. از اواخر قرن دوم هجری تا سال ۲۲۲ (۸۳۷ میلادی) اهر در محدوده قلمرو جاودان و بابک خرمدین قرار می ‌گرفت. در قرن سوم، اهر مرکز ناحیه میمد (Mīmaḏ) بود. در سال ۹۴۵ (میلادی)، اهر شهری آبادان گزارش شده است. در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم اهر پایتخت حکمرانان سلسله پیشتکین (Pīškīn) بود. یاقوت حموی هشتصد سال پیش اهر را اینگونه توصیف می‌کند، اهر، علیرغم وسعت کمش، اقتصاد شکوفایی دارد. این شهر بین تبریز و اردبیل قرار گرفته و توسط امیری به نام “ابن پشتگین” اداره می‌شود.
در دوره ایلخانان مغول، اهر استراحت گاه تابستانی ایلخانها بود (در اکتبر ۱۲۸۴ خواجه شمس الدین محمد جوینی در اهر اعدام شد). به نظر می‌آید که در طی یک و نیم قرن بعد از یاقوت حموی اهر اهمیت خود را در دوران مغولها از دست داد. در زمان صفویان اهر توجه پادشاهان را جلب کرد چرا که قبر شیخ شهاب الدین (مرشد شیخ صفی الدین) در آنجا قرار داشت. برای مثال شاه عباس بزرگ دو بار در سالهای ۱۶۰۵ و ۱۶۱۱ از شهر دیدن کرد. در دوره قاجاریان اهر توسط شاهزدگان قاجار اداره می‌شد.
عباس میرزا برای مدتی این اهر را مرکز فرماندهی خود علیه روس ها قرار داد. در آن زمان عشایر ارسباران قسمت عمده‌ای از جنگاوران قشون ایران را تامین می‌کردند. اهر در طی‌ جنگ به شدت آسیب دید. مسافرین فرنگی که در دوره بین ۱۸۳۷-۱۸۴۳ اهر را دیده‌اند آن را “شهری در وضعی اسفبار” وصف کرده‌اند. بر اساس برداشت آنها، شاهزادگان قاجار، که به عنوان حکمران قره داغ به شهر اعزام می‌شدند، به این فکر بودند که جیبشان را قبل از پایان ماموریت پر کنند
اهر یکی از کانون‌های جنبش مشروطه ایران بود. چرا که عشایر ارسباران در مناقشات مسلحانه جنبش درگیر شده بودند؛ فرماندهی نیروهای انقلابی و ضدّ-انقلابی به ترتیب ٔبر عهد دو قره داغی، یعنیستار خان و رحیم خان چلبیانلو بود. بعد از برقراری پادشاهی دودمان پهلوی افول اهر شروع شد. شاهان پهلوی با تاکید ٔبر آریاگرایی زمینه یک‌جانشینی اجباری عشایر را فراهم کرده و بدینسان به اقتصاد ناحیه ضربات مهلکی زدند. بالاخره، رضا شاه با تغییر دادن نام تاریخی قره داغ به ارسباران سعی کرد هویت تاریخی منطقه را منهدم کند.
شهر اهر در ارتفاع ۱۳۶۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌است. این شهر در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و کوه‌های شیور در شمال شرق، بزکش در جنوب و قاشقاداغ در جنوب شرق آن قرار گرفته ‌است. رودخانه کیچیک‌چای از داخل، اهرچای از جنوب و علیرضاچای و رنگول‌چای از غرب اهر می‌گذرند.
زبان گفتاری مردم زبان ترکی آذربایجانی است که متعلق به شاخه غربی گره جنوبی – غربی (اغوز) خانواده زبان‌های ترکی می‌باشد. اغلب مردم، بعلاوه، با زبان فارسی آشنایی دارند.
اکثریت مردم پیرو مذهب شیعه دوازده‌امامی هستند. تعداد قابل توجّهی از اهالی پیروان اهل حق (گوران در زبان آذری) هستند. همه گوران‌ها در اصل متعلق به طایفه شاملو هستند. این طایفه یکی از ارکان عمدهٔ قزلباش‌ها در عهد شاه اسماعیل بود

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

اهر، دژ قوم ماد و رودخانه ارس مرز دولت ماد بود. اهر از شهرهای قدیمی آذربایجان است. این شهر قبل از اسلام اوزانلار نام داشت و به نام میمد نیز مشهور بود. بعد از ظهور اسلام به نام اهر یا اهریچ خوانده شد که حاکم نشین قره داغ بود. در سال 23 هجری قمری در زمان خلیفه دوم، قوای اسلام به فرماندهی بکربن عبدالله به این منطقه دست یافتند. در زمان خلافت عباسیان از سال 200 تا 222 هجری قمری بابک خرمدین در آذربایجان بر علیه خلیفه عباسی (معتصم) قیام کرده قریب به 20 سال در مقابل سپاهیان خلیفه مقاومت نمود و حماسه ها آفرید. او بزرگ ترین سرداران عرب و سپاهیان اش را که بیش از 250 هزار نفر بودند نابود کرد.
در زمان حکومت شهر یاران گمنام (کنگریان، جستانیان، آل مسافر، روادیان) شهر اهر در ردیف سرزمین قهرمانان استقلال طلب ایران بود. پس از حکومت سلجوقیان و خوارزمشاهیان، در زمان اتابکان، شهرستان اهر مرکز حکومت اولاد جهان پهلوانان، اتابک آذربایجان بود و تعدادی از آنان به نام مالک اهر در ارسباران حکومت کردند.
در زمان حکومت صفویه جنگ سختی بین مردم اهر و ایل بایبوردلو با قشون عثمانی در محل معروف به قانلی گول در جنوب اهر اتفاق افتاد. در دوره قاجاریه و جنگ های ایران و روس شهر اهر مرکز فرماندهی عباس میرزا نایب السلطنه بود. در سال 1228 قمری در بیماری وبای تبریز که عده بی شماری تلف شدند، محمد شاه مدتی در اهر اقامت داشت و به امور آذربایجان رسیدگی می کرد. مظفرالدین شاه قاجار در سفری به ارسباران بعضی مناظر طبیعی اروپا را با نقاط دل انگیز این منطقه مقایسه کرده است. این منطقه در برگیرنده ی شهرها، بخش ها و روستاهای زیادی است و امروزه یکی از آبادترین نواحی استان آذربایجان شرقی به شمار می رود.

11 آبان 1304 روزی بود که احمد شاه، آخرین پادشاه قاجار بعد از خلع از حکومت در 9 آبان همان سال برای آخرین بار ایران را نه برای تفریح بلکه برای تبعید به مقصد اروپا ترک کرد. هر چند که وی نه اولین پادشاه ایران بود که تاج و تخت و کشورش را به اجبار ترک می کرد نه آخرین پادشاه.

پدر بزرگش مظفرالدین شاه "امضا کننده فرمان مشروطیت" در ایران مرد و در کربلا به خاک سپرده شد. پدرش محمد علی شاه بعد از مخالفت با مشروطه و به توپ بستن مجلس با کمک کلنل لیاخوف روسی، از مشروطه خواهان شکست خورد و در بندر ساوونا ایتالیا در تبعید مرد و در کربلا دفن شد.
احمد شاه در تاریخ 25 تیر 1275 در شهر تبریز متولد شد و  به تاریخ 22 تیر 1288 در سن دوازده سالگی، پس از فتح تهران توسط قوای مشروطه خواهان و خلع تحقیر آمیز پدرش از سلطنت، توسط مجلس عالی رجال و بزرگان مملکت به پادشاهی رسید. وی در تیر ماه 1293 بعد از رسیدن به سن بلوغ تاجگذاری کرد. تا زمان تاج گذاری احمد شاه دو نفر از سران ایل قاجار نایب السلطه ایران بودند. اولین ازدواج از پنج ازدواج وی در سن 17 سالگی صورت گرفت. وی  در مجموع دارای سه فرزند دختر و یک فرزند پسر شد.

تاجگذاری وی مصادف با شروع جنگ جهانی اول شده بود. دولت وقت موضع ایران را در این جنگ بی طرفی اعلام کرد ولی بی طرفی ایران توسط دولت های متخاصم روسیه تزاری، انگلیس و عثمانی نادیده گرفته شد و قوای این سه کشور از شمال، غرب و جنوب وارد ایران شدند. قوای روسیه تا نزدیکی تهران پیش آمدند ولی از براندازی حکومت قاجار منصرف شدند.
در زمان سلطنت وی قرار داد معروف به 1919به تاریخ مرداد 1298 ( 9 اوت 1919 ) میان دولت های ایران و بریتانیا با امضای وثوق الدوله و سر پرسی کاکس ببسته شد. احمدشاه در میهمانی شام لرد کرزن وزیر امور خارجه انگلستان در لندن به صراحت قرارداد 1919 را تایید میکند و نوشیدنی خود را به سلامتی لرد کرزن و همسرش می‌نوشد.

در تاریخ سوم اسفند 1299 کودتایی توسط رضا خان میر پنج با همکاری سید ضیاءالدین طباطبایی و طرح ریزی ژنرال آیرونساید افسر عالی رتبه انگلیس اجرا شد. طی این کودتا مقاومت چندانی از سوی نیروهای محافظ تهران دیده نشد و تنها تلفات نیرو های کودتا چند نفر از نیروهای قزاق بود. بعد از این کودتا احمد شاه مجبور به امضای حکم وزیر الوزرایی سیدضیاء شد ولی یک سال بعد موفق به عزل او با کمک رضا خان میرپنج شد. بعد از کابینه سیدضیاء کابینه قوام، مشیر الدوله، کابینه دوم قوام، مستوفی الممالک و کابینه آخر مشیرالدوله از سوی احمد شاه روی کار آمدند. احمد شاه به اجبار در آبان 1302 رضاخان سپه سالار را به نخست وزیری انتخاب کرد.  در فروردین 1303 سعی در عزل کردن رضاخان کرد ولی به علت عدم حمایت مجلس از خودش مجبور به انتخاب مجدد رضاخان به عنوان نخست وزیر شد.

در آخر احمدشاه با رای مثبت مجلس شورای ملی در تاریخ 9 آبان 1304 از سلطنت خلع شد. به متعاقب این امر با تشکیل مجلس موسسان رضا خان با نام رضا شاه پهلوی پادشاه ایران شد. احمد شاه آخرین پادشاه سلسله قاجار، در 11 آبان سال 1304 ایران را برای آخرین بار ترک کرد و در نهم اسفند 1308 در پاریس در گذشت و در کربلا دفن شد.

احمد شاه در نه سالگی

احمد شاه در 13 سالگی

احمد شاه در کنار پدرش "محمد علی شاه"

احمد شاه با الماس دریای نور بر روی کلاهش

مردم ارومیه به استقبال احمد شاه آمده اند

احمد شاه به اتفاق پرنس آرتور، پرنس ادوارد، لرد کرزن در ضیافتی در لندن. (1919)

احمد شاه به همراه سردار سپه

احمد شاه در پاریس. (حوالی 1925) 

قاجار ائلی، تورک سویلو بیر ائل. قاجار ائلی ایلکین قیزیلباشلاردان ایمیش. قاجارلار آزی ۹جو عصیردن قره‌باغدا، یوزغاتدا، آنادولودا یئرلشن آیدین‌دا و شامدا یئرلشن حلب‌ده و ۱۱جی عصیردن استرآباددا و مروده یاشاییرمیش‌لار. قافقازدا یاشایان قاجارلارین چوخلولوغو و قدیم‌لیگینه گؤره، داغیستان خالقی آزی ۱۳جو عصیره‌جه گنجه، قره‌باغ و ایروان خالقینا قاجار دئیرمیش‌لر. قاجارلار تاریخی‌نین ان اؤنملی حادیثه‌سی آغامحمدخانین قوزانماسی و ۱۲۱۰جو ایلده شاهلیغا چاتماسی دیر.

شاهلاری