xaqani

افضل الدین بدیل شیروانلی خاقانی

مجسمه خاقانی در پارک خاقانی تبریز

افضل الدین بدیل شیروانلی خاقانی -520 » جی قمری هجری ایلینده، شیرواندا آنادان اولوب، آتاسی علی تئز حیاتین دییشدی یینه گؤره اوغلونون تربیتین قارداشینا تاپشیردی.
«کافی الدین » عصرین بیلیجی لریندن ساییلیردی. ادبیات، فقه، حکمت اونون احاطه سی اولان بیلگی لردن ایدی. ائله بونا گؤره ده خاقانی اوندان چوخلو ائتگیله ¬نیب، شعرلرینده دؤنه به دؤنه عمیسی نین ائتگی سین شاعیر اولماسیندا تصویره چکیب.
اساسن خاقانی نین شعرلری یاشایشیندان ایلهام آلینیب. حیاتیندا اوز وئرن دییشیم لری مهارتله شعره چکیب.
ادبیات ایله حکمت تعلیمین عمی سیندن آلاندان سونرا اؤزو ایله چاغداش شاعیر «ابوالعلای گنجوی » نین قوللوغونا یئتیشیب باشقا علم لری اوندان اؤیرنیب، سونرالار خاقانی دربارا یول تاپیب پادشاه لار آراسیندا سئویملی اولوب، چوخلو اؤدول لر آلدیقدا باشقا شاعیر لر اونا گیجیک ائدیب اونو دردسره سالیب لار.
قصیده لری نین زنگین و دیرلی اولدوغونا گؤره چوخلاری خاقانی نی قصیده یازان تانییارلار. او شعرلرینده
اؤزللیکله قصیده لرینده ریاضی، طب و نجوم اصطلاحلاریندان فایدالانیبدیر .بللیدیرکی عصرین بیلگی لرین مهارتله اؤیره نیبدیر.
اسکی چاغلاردا بیتگی لر خسته لیک لره درمان تانینمیشدی. خاقانی ده شعرینده چوخلو بیتگی لردن آد آپاریب.
آذربایجانین بؤیوک شاعیرینین شعرلری سعدی ایله حافظه تاثیر بوراخیب و اونلار دا شعرلرینده اونون مضمون لارین ایشله دیبلر.
خاقانی فارس ادبیاتینین بؤیوک قصیده یازانی «انوری » ایله رقابت ده ایمیش. خاقانی گنجه لی نظامی ایله علاقه ساخلا ییب اوزون مدت یولداشلیق ائدیبلر. حتی خاقانی نین اؤلوموندن سونرا نیظامی فارسجا بیر شعرده بئله یازیب:
به خود گفتم که خاقانی دریغا گوی من باشد
دریغا من شدم آخر دریغا گوی خاقانی

عیرفانی مضمونلار بو شاعیرین شعرلرینه یول تاپیب «مرآت الصفا » آدلی قصیده سی عارفلر آراسیندا بیه نیلیب «امیرخسرو دهلوی » عبدالرحمان جامی » آراسیندا قارشیلانیب.
تبریزلی شمس »ین نظری خاقانی حاققیندا ائشیتملی دیر او دئییب: «خاقانی دن ایکی بیت شعر، سنایی نین دیوانیندان حتی اؤزوندن ده باش دیر! »

باشقا شاعیرلرین شعری ساده بیردیلده دیر اما خاقانی نین شعری آغیر اولاراق چوخ چتین دیر، شعرلرین بیر دؤنه اوخوماق ایله باش تاپماق اولماز، اونون شعرین اوخویانلار زامانین بیلگی لریندن، تاریخ دن حتی موسیقی دن باش چیخارمالیدیرلار.

خاقانی نین ان آدلیم قصیده سی فارس ادبیاتیندا «ایوان مدائن » دیر، چوخلو شاعیرلر اونو قارشیلاییب اونا نظیره یازیبلار.

دئمک اولار خاقانی آذربایجانین کلاسیک شاعیرلریندن دیرکی اؤز یاشاییشیندان ایلهام آلیب. عمیسی نین اؤلومو بیرده اوغلو رشیدین ایییرمی یاشیندا دونیادان کؤچمه سی اونو کدرلندیریب دویغولو مرثیه لر یازماغینا سبب اولوب.
افضل الدین بدیل خاقانی حضرت محمد )ع( پیغمبر حاققیندا یازدیغی شعرلره گؤره «حسان العجم » آدلانیب. خاقانی دن قالان اثرلر بیر شعر دیوانی، «تحفه العراقین » مثنوی سی، «منشات خاقانی » دیر اونون دیوانی 1700 بیت دیر.

 بؤیوک شاعیریمیزین روباعی لری «بیر اووج کوله دیمز فلک » آدلی کیتابدا بیر یئره توپلانیب.
 خاقانی شهرلرین چوخونا گئدیب اورالارین عالیم لریله گؤروشو اولوب. هر کسدن بیر سؤز اؤیرنیب بغداد، کوفه، مداین، همدان او جومله شهرلردن دیر.
او خراسانا گئتمک ایسته ییرمیش اما ری شهرینده خراسانا یئتیشمه میش فانی دونیادان کؤچوبدور. خاقانی تبریزین «مقبره الشعرا » سیندا آذربایجانین باشقا آدلیم عالیم لرینین کناریندا تورپاغا تاپشیریلیبدیر