لشکرکشی بزرگ یپریم ارمنی به  اهر ومقاومت رحیم خان دربرابر وی شایدنقطه عطف تاریخ ایران بوده باشد که درخاک پاک این خطه رقم می خورد، می گوینداگر قدرت شصت تیرهای مدرن افرادیپریم نبودند! واگر شاهسونها خلف وعده نکرده بودند! چه بسا طومارمشروطیت ومشروطه خواهی دراهرپیچیده  می شد وتاریخ کشور اینگونه که هست نوشته نمی شد.

رحیم خان شکست می خورد، ودرارک تبریزکشته می شود اماتاریخ قره داغ پایان نمی پذیرد این بار امیرارشد نامی از طایفه حاج علیلو درقلب تاریخ کشورمی تازد وصاحب نام وآوازه  می شود، معروف است بعداز جنگ با سیمیتقو تصمیم به فتح تهران را داشت، آن هنگام که شاه جوان قاجارمضطرب وپریشان بوده وژنرال آیرون ساید انگلیسی باهمکاری رضاخان میرپنج وسیدضیاء طباطبائی نقشة شوم کودتا را برای کشور تدارک می دیده اند.

وقایع تاریخی ازاین دست بیانگر نقش بااهمیت مردم این سامان درتاریخ ایران است بطوریکه تاریخ ارسباران به تنهائی بخش مهمی ازتاریخ معاصرکشوررا بازگو می کند. بااین اوصاف داخل شهراهردرمواجهه با چنین رویدادهائی کاملاً آگاه بوده است درسایه امنیت واقتدار رؤسای طوایفی که همواره بعنوان حاکمان قره جه داغ منسوب می گشتند فعالیت اقتصادی  دامنه داری را دنبال وثروت اندوزی نمایند، درواقع شهراهر درمقایسه بادیگر شهرهای همسطح، یک طبقه منسجم ازثروتمندان وزمینداران را داشته است که درطول سالیان نسل اندرنسل ثروت ومنزلتشان محفوظ بوده است. معروف است بعد از غارت اردبیل که  این بارشاهسونها رحیم خان را هم درکنارخود داشته اند، برخی همراهان نقشة حمله به اهر  را هم می کشیده اند که بامخالفت آشکار آقاخان نصرت الملک مواجه می شوند. موضوعی  که خود رحیم خان نیز هرگز تمایلی بدان نشان نداده و سبب آزردگی خاطر شاهسونها ازوی  شده است. بدینسان بود که مردم اهر درصلح وآرامشی چنین پایدارمی توانستند ازمجموع ظرفیتها وقابلیتهای نهفته بهره ها ببرند. بیش ازهزار روستای آبادوپررونق از منتهی الیه خداآفرین گرفته تا قلب محال خاروانا، فقط به بازار اهرجهت دادوستد دسترسی داشته اند، کاروانسراهای داخل شهر هرروز پذیرای مردمی بوده اند که محصولاتشان را برای فروش درمراکزمتعدد تجاری شهر عرضه می کردند، علاوه بربازار سرپوشیده اهر که تقریباً بنای آن دست نخورده باقی مانده است راسته سه دکانلار وراسته مسجدسفید به اضافه محلة  قلعه قاپوسی ازمراکز مهم دادوستد در اهر بشمارمی رفته است. همچنین وجود بازارهای به اصطلاح تخصصی که محلّ تجمّع اصناف وپیشه های خاصّی بوده اند، ازجملة آنها می توان به بازار مسگران (مسگرخانه)، بازارکلاه دوزان، راسته آهنگران، میدان دواب، میدان تره بار  و . . . که هرکدام به تنهائی حکایت ازحجم بالا وقابل توجهی ازعرضه وتقاضادربازاراهر داشته ودلالت بر نوعی ازانضباط شهری و اعمال مدیریت عمومی صحیح دراجتماع آن دوران می نموده است.

جمعه 18 فروردین 1396
بؤلوملر : قره داغ - اهر ,