روستای اشتبین
در حاشیه سواحل زیبای ارس در دل کوه های بلند آذربایجان شرقی، روستای پلکانی اشتبین درست مثل زمردی سبز زیر آسمان فیروزه ای صاف و پاک می درخشد. روستای اشتبین از مجموعه سه آبادی به نام های هراس، سیاوشان و جعفرآباد تشکیل شده و دارای سابقه تاریخی کهن است.چندین کتیبه به خط ثلث مربوط به زمان شاه طهماسب صفوی، یک گورستان قدیمی، کتیبه های مرمرین مربوط به قرن های نهم و دهم هجری حکایت از پیشینه تاریخی گرانبهای آن دارد. این روستا با شماره ۲۶۹۲ در تاریخ ۱۷/۳/۷۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. اسناد به دست آمده از سنگ نوشته های موجود در روستا تاریخ ۸۴۳ و ۹۷۶ هجری قمری را نشان می دهند، ولی به نظر می رسد معماری موجود در برخی بناها مربوط به دوره اشکانیان است .
میوه های باغی و محصولات جالیز اشتبین بسیار مرغوب است. انار، انجیر، گردو، گلابی، آلبالو، زردآلو، انگور، سماق، زغال اخته، ازگیل و توت به فراوانی از باغ ها به دست می آید.اما به علت نبودن سردخانه و عدم امکان دسترسی آسان به شهر بسیاری از این میوه ها از بین می رود.خانه های روستای اشتبین معماری بسیار زیبایی دارد و حیاط هر خانه پشت بام خانه دیگر است. در هر گوشه کوچه های آن، کارگاه تولید ابریشم به چشم می خورد و در این میان زنان روستا که لواش تنوری می پزند نان را به میهمانان پیشکش می کنند.
روستای اشتبین توانایی بالقوه ای برای
تبدیل به منطقه توریستی را دارد وجه تسمیه اشتبین برخی از محققان گفته اند:
چون روستای اشتبین از «سه» آبادی نزدیک به هم تشکیل شده لذا این جا را اوش
توبین یا سه روستا نامیده اند من این نظر را رد نمی کنم اما دیدگاه دکتر
حسین محمد زاده صدیق مصحح دیوان ترکی حکیم نباتی را نیز در این خصوص قابل
تأمل می دانم و خلاصه ی نظر وی را جهت آگاهی خوانندگان ارجمند هفته نامه
گویا در این بخش ارائه می نمایم ایشان نوشته اند واژه ی اوشتوبون از سه
قسمت تشکیل شده است؛ اوش + توب+ون ، اوش همان اوچ در گویش اهر و پیرامون آن
است و به معنی عدد سه است .توب به معنی قوم، قبیله و جمعیت است . بخش سوم
آن «ین» یا «ون» در اغلب اسامی مکان های جغرافیایی آذربایجان و سایر مناطق
ایران به چشم می خورد پس اوشتوبون یعنی محل زندگی سه قوم و می دانیم که
حداقل تا زمان حکیم نباتی علاوه بر جمعیت ترک زبان اقوام تات و ارمنی نیز
در این روستا ساکن بودند اما بعدها با غلبه ی زبان ترکی این اقوام از
نظرگویش و آیین با ترک زبانان روستا همسان شده یا از آن جا مهاجرت کرده اند
.. »
قلعه نودوز
قلعه نودوز یکی از قلاع مستحکم و تاریخی
ایران مربوط به دوره ساسانیان است که بشماره ۶۲۸ در تاریخ ۲۵ اسفند ماه سال
۱۳۴۵ در فهرست میراث گرانسنگ ایران ثبت گردیده است و مطابق معمول دیگر
آثار تاریخی بعد از ثبت مراحل اضمحلال و افول خود را طی می کند.این قلعه
(نقدوز) در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر اهر واقع شده است. و بر فراز قله
کوهی مرتفع مشرف بر رودخانه اهرچای احداث شده است.
منطقه حفاظت شده هوراند
منطقه حفاظت شده هوراند در بخش هوراند
شهرستان اهر در استا آذربایجان شرقی واقع شده است. موقعیت جغرافیایی
هوراند E4737 طول شرقی و N3808 عرض شمالی قرار گرفته‌است و ارتفاع آن از
۱۰۲۴ متر است. استان آذربایجان شرقی دارای وسعت ۴۵۰ هزار کیلومتر مربع است
که از این میزان ۱۸۸ هزار هکتار آن پوشیده از جنگل است. از ۱۸۸ هزار هکتار
جنگل، ۱۶۴ هزار هکتار آن جنگل‌های بکر قره داغ یا ارسباران شامل مناطق اهر ،
هوراند، کلیبر و خدآفرین است.
قلعة جوشین
قلعه تاریخی جوشین یا جوشون در 26
کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده و
راه آن بسیار سخت و کوهستانی است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا
شیب های دیوارمانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی
تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا روند، به این
علت نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است.
تالاب خرمالو
این تالاب در 3 کیلومتری جنوب روستایی به
همین نام در ارتفاع 1600 متری از سطح دریا واقع شده است. تالاب گستره ای
شمالی جنوبی دارد و طول آن در حدود 500 متر و عرض آن در حدود 100 متر است.
این تالاب در 42 کیلومتری جنوب غربی اهر قرار دارد و تالاب دائمی است که
علاوه بر استفاده های کشاورزی، در فصل زمستان مورد استفادة پرندگان مهاجر
قرار می گیرد.
تالاب دیب سیز
ین تالاب در 25 کیلومتری شرق اهر قرار
دارد و تالابی نیزاری و دایمی است که مورد استفادة پرندگان مهاجر آبزی قرار
می گیرد. اخیرا با ایجاد دیواره خاکی این تالاب تبدیل به سد قشلاق شاهوردی
شده است و آب آن مورد مصرف کشاورزی قرار میگیرد. این تالا در 2 کیلومتری
جنوب روستای قشلاق شاهوردی در جنوب جاده ارتباطی اهر-مشگین شهر قرار دارد.
تالاب گستره ای شمالی جنوبی دارد و طوا آن در حدود 500 متر و عرض آن 300
متر است. ارتفاع تالاب از سطح دریا در حدود 1360 متر است.
تالاب یوسفلو
این تالاب در ۳۳ کیلومترى شرق شهرستان اهر قرار دارد و تالابى دایمى است که مورد استفادهٔ پرندگان مهاجر آبزى قرار مى‌گیرد.
اهر
اهر یکی از شهرستان های استان آذربایجان
شرقی است که پیش از اسلام اوزانلار نام داشته و به نام میمد نیز مشهور است.
بعد از ظهور اسلام به نام اهر یا اهریچ خوانده شد که حاکم نشین قره داغ
بود. شهرستان اهر در منطقه ای کشاورزی قرار گرفته و در زمینه ی کشاورزی،
دام پروری و باغ داری از امکانات طبیعی و نیروی انسانی خوبی برخوردار است.
در شهرستان اهر؛ جاذبه های طبیعی و تاریخی بااهمیتی می توان دید.
ارتفاعات قوشاداغ
قوشاداغ از ارتفاعات مهم و قابل توجه
ارسباران است که در شمال شهر هریس و غرب رشته کوه سبلان و جنوب غربى مشگین
شهر قرار گرفته است. بلندترین قلهٔ آن در شمال هریس ۳۱۴۹ متر ارتفاع دارد.
گردنهٔ معروف گؤیجه بئل که از زیباترین پدیده‌هاى طبیعى است، در محدودهٔ
این کوهستان بر سر راه تبریز به اهر قرار گرفته است. تمام ارتفاعات قوشاداغ
پوشیده از مراتع سرسبز و خرم است که در تابستان مورد استفادهٔ عشایر دشت
مغان و ارسباران قرار مى‌گیرد.
خانه قاسم اهری
دکتر قاسم اهری از رجال سیاسی دوره رضاخان
بوده است. این خانه در دوره های گذشته شاهد حضور رضاخان، محمد رضا پهلوی و
دکتر اقبال نخست وزیر دولت وقت بوده است.بنا در محله دکتر اهری واقع شده
که این محله جزء هسته اصلی بافت قدیمی اهر نبوده ولی قسمتی از آن در خارج
از دیوار قلعه قرار گرفته لیکن از آنجائیکه کل محله دارای خصوصیات بافت
قدیمی است و نیز به این علت که آغاز توسعه از داخل دیوار قلعه بوده است در
طبقه بندی محلات قدیمی قرار گرفته است.
مسجد جامع اهر
مسجد جامع اهر در کوچه جمعه مسجد خیابان
قدس شهر اهر واقع شده است. این مسجد منسوب به دوره سلجوقی و اتابکان
می‌باشد و دارای مختصاتی است که در کمتر مسجدی می‌توان یافت. از ضمائم مسجد
لوح‌هایی بر بالای سردر و پایه سمت راست و 5 گل مشروحه در لچک‌های سردر
می‌باشد. این مسجد 21 گنبد دارد که در دوره‌های مختلف به تعداد آن‌ها
افزوده شده است.
دریاچه سد ستارخان
دریاچه سد ستارخان در 15 کیلومتری جاده
اهر- ورزقان قرار دارد و به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه آن و شرایط آب و
هوایی دلپذیر، در فصول گرم سال پذیرای گردشگران فراوانی می‌باشد. این سد
اخیراً به زیستگاه پرندگان مهاجر تبدیل شده که در تابستان مرغابی، لک‌لک و
مرغ ماهی‌خوار و در فصل زمستان انواع مختلف پرندگان آبزی، سیاحان بسیاری را
به این منطقه می‌کشاند.
سنگ نبشته سقندل
روستای سقندل در 7 کیلومتری شرق شهرستان
ورزقان، در مسیر جاده اهر ورزقان واقع شده و کتیبه میخی اورارتوئی در 3
کیلومتری این روستا و بر دامنه کوه زاغی بر سینه سنگی یکپارچه و مرتفع
منقور است.قدمت قوم اورارتوئی به سده پانزدهم تا سده ششم قبل از میلا
برمیگردد سمت جنوبی سنگ مزبور که به شکل هرم ناقص است، را به صورت مستطیلی
به طول 116 سانتیمتر و عرض 57 سانتیمتر صاف و صیقلی نموده ر و مشتمل بر 10
سطر است .
حمام کردشت
حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای
کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می باشد . این بنا سالانه پذیرای هزاران
نفر از گردش گران داخلی و خارجی است . روستای کردشت از بخش ورزقان از توابع
شهرستان اهر می باشد .این روستا و حمام کردشت ، در ساحل جنوبی رودخانه ارس
و در امتداد رودخانه در جهت غرب به شرق کشیده شده است .
بازار اهر
بنای بازار سرپوشیده اهر دارای چندین
ورودی با نوشته سردر «نصیر بیگ» بوده که تقریباً دست نخورده باقی مانده
است. راسته سه دکانلار و راسته مسجد سفید به اضافه محله قلعه قاپوسی از
مراکز دادوستد در اهر به شمار می‌رفته است. بازار مسگران (مسگرخانه)، بازار
کلاه‌دوزان، راسته آهنگران، میدان دواب، میدان تره‌بار از دیگر بخش‌های
بازار است.
مقبره شیخ شهاب الدین اهری
1- نام مکان : مقبره شیخ شهاب الدین اهری
2- نوع اثر( طبیعت ، تاریخی ، زیارتی و … ): تاریخی – مذهبی 3- دوره تاریخی
ساخت ، تشکیل ، بوجود آمدن یا … : دوره صفوی 4- وضعیت امکانات و تسهیلات
تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و … آن مکان :امکانات شهر اهر : هتل ،
میهمانسرا ، رستوران و … 5- توضیح مختصری در خصوص معرفی مکان : بقعه شیخ
شهاب الدین اهری در شهر اهر در استان آذربایجان شرقی ، محل خانقاه و مقبره
شیخ شهاب الدین اهری می باشد.
قلعه بابک
قلعه جمهور معروف به دژ بابک در 50
کیلومتری شمال شهرستان اهر و در ارتفاعات غرب رود بزرگ قره‌سو قرار دارد؛
منطقه‌ای که به نام کلیبر معروف است. دژ بابک خرمدین بر فراز قله کوهستانی
در حدود 2300 تا 2700 از سطح دریا ارتفاع دارد. قلعه بابک که به نام‌های
قلعه بابک، دژ بابک، بذ و قلعه جمهور هم معروف است دژ و مقر سردار تاریخی
ایران، بابک خرمدین بوده است که در هنگام قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی
در قرن سوم هجری ساخته شده است.
قلعه آوارسین
قلعه آوارسین منسوب به دوره ساسانی تا قرن سوم هجری قمری است که در 5/22 کیلومتری سمت جنوب خداآفرین و 11 کیلومتری جاده اهر – کلیبر واقع شده است. قلعه آوارسین از شمال به اراضی روستای صقین و از غرب به روستای آوارسین و از بقیه جهات به ارتفاعات محدود است و در ارتفاع هزار و 556 متر از سطح دریا واقع شده است و وضعیت مالکیت آن دولتی است. حمدالله مستوفی بنای قلعه آوارسین را به بکر بن عبدالله از اصحاب حضرت رسول (ص) نسبت می‌دهد .
پیشینه اهر :
در کوه های اطراف اهر بازمانده‌های زیادی مربوط به دوره پیش از اسلام،
مخصوصا زمان ساسانیان، پیدا شده است. از اواخر قرن دوم هجری تا سال ۲۲۲
(۸۳۷ میلادی) اهر در محدوده قلمرو جاودان و بابک خرمدین قرار می گرفت. در
قرن سوم، اهر مرکز ناحیه میمذ (Mīmaḏ) بود. در سال ۹۴۵ (میلادی)، اهر شهری
آبادان گزارش شده است. در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم اهر پایتخت
حکمرانان سلسله پیشتکین (Pīškīn) بود. یاقوت حموی هشتصد سال پیش اهر را
اینگونه توصیف می‌کند، اهر، علیرغم وسعت کمش، اقتصاد شکوفایی دارد. این شهر
بین تبریز و اردبیل قرار گرفته و توسط امیری به نام “ابن پشتگین” اداره
می‌شود.
در دوره ایلخانان مغول، اهر استراحت گاه تابستانی ایلخانها بود (در اکتبر ۱۲۸۴ خواجه شمس الدین محمد جوینی در اهر اعدام شد). به نظر می‌آید که در طی یک و نیم قرن بعد از یاقوت حموی اهر اهمیت خود را در دوران مغولها از دست داد. در زمان صفویان اهر توجه پادشاهان را جلب کرد چرا که قبر شیخ شهاب الدین (مرشد شیخ صفی الدین) در آنجا قرار داشت. برای مثال شاه عباس بزرگ دو بار در سالهای ۱۶۰۵ و ۱۶۱۱ از شهر دیدن کرد. در دوره قاجاریان اهر توسط شاهزدگان قاجار اداره می‌شد.