دوره های تاریخی و گاه شمار ایران و جایگاه منطقه آذربایجان
مجموعه
جهانی تخت سلیمان یا سوغورلو در تکاب آذربایجان غربی از دوران مختلف قبل
از اسلام بزرگترین آتشکده و معابد و مرکز آموزشی اجتماعی نظامی ایران
باستان در چهار دوره از جمله زرتشتیان
منطقه
باستانی لیلان از هزاره های اول تا چهارم قبل از میلاد مسیح و قلعه
باستانی بختک لیلان ملکان از قلعه با قدمت دوره ساسانی و اشکانی
منطقه فسیل 7 الی 12 میلیون ساله مراغه
بهشت فسیلی ایران
تپه زردخانه اهر متعلق به چند دوره تاریخی با قدمت 5 هزار سال
در اهر آثاری باستانی دیگر مانند تپه گورستان گونجیک در گویجه بیل، تپه قلعه کندی روستای آرپالیق، تپه جاجیخلی و قیزیل قیه کندی روستای انجرد، محوطه دیرسک اوستی روستای آرپالیق و محوطه قیزلار
روستای 3 هزار ساله صور بناب شاهکار معماری صخره ای
تا ۳۰ خانوار دارد که مجموعه ای از معماری بسیار زیبا و منحصر به فرد صخره ای را در آن به وجود آورده اند.
معبد قبل و بعد از اسلام قدمگاه در آذرشهر
آثار باستانی اطراف کوه بزقوش سراب - میانه
مانند کتیبه های اورارتویی رازلیق و تپه باستانی کول تپه
قیز قالا ، قلعه دختر پیش از اسلام میانه
قلعه 4 هزار ساله بهستان در ماهنشان زنجان
مجموعه آثار باستانی باستانی چرگر روستای ابهر در زنجان
جیران تپه، تپه زرنگول 1 و تپه زرنگول 3 همگی از عصر آهن
آثار و کتیبه های باستانی ورزقان و اطراف معدن مس سونگون
گویجه قلعه
شاهکار هنری اورارتویان متعلق به هزاره اول قبل از میلاد مسیح در مراغه
غار باستانی کهجوق مراغه
تپه تاریخی ۹ هزار ساله اهرنجان یا کؤل تپه در سلماس آذربایجان غربی
در داخل شهر سلماس قرار گرفته و حدود چهار متر از سطح زمین های اطراف ارتفاع دارد. این تپه یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های جوامع بشری استان در اواخر هزاره هفتم و هزاره هشتم قبل از میلاد مسیح به شمار می رود.
تپه اهرنجان نیز در دشت سلماس در شمال غرب دریاچه ارومیه قرار دارد که در منطقه به "کول تپه سی" یا تپه خاکستری موسوم است، این تپه که قدمت ۹ هزار ساله زندگی جمعی در منطقه را مشخص می کند بنا به اعتقاداتی جزو نخستین روستاهای منطقه محسوب می شود.
پل تاریخی خداآفرین قره داغ از دوره هخامنشی
قلعه 3 هزار ساله ضحاک هشترود - در دوره های اشکانی و ساسانی استفاده میشد
قلعه بابک یا جمهور کلیبر از دوره اورارتو و قبل از اسلام و بعد از آن در دوره بابک و حمله اعراب استفاده شد
گؤن دوغان یا کندوان روستایی در دل سهند اسکو از 700 تا 6000 سال قدمت
روستای باستانی زمینی حیله ور در کنار کندوان که اکنون متروکه است
موزه عصرآهن در مرکز شهر تبریز از هزار تا 1500 قبل از میلاد مسیح
یانیق تپه یا تپه سوخته تبریز - خسروشاه
هزاره سوم قبل از میلاد مسیح
شهریئری مشگین شهر اردبیل از آثار تمدنی مهم در منطقه آذربایجان
7000 سال قبل از میلاد مسیح یا با قدمت 9000 سال
کشف تاریخ ۴۰ هزار ساله اردبیل
یافته های تازه درباره پیشینه اردبیل در منطقه مرادلو اردبیل نشان از کشف تاریخ ۴۰ هزار ساله در اردبیل را به اثبات می‌رساند. محوطه شامل بیش از یکصد تخته سنگ مزین به نقوش صخره‌ای بوده که با بررسی و مطالعه هر یک از آنها زوایای پنهانی از نحوه زندگی و استقرار بشر در این منطقه از کشور نمایان خواهد شد. خود شهر اردبیل نیز قدمتی سه هزار ساله دارد.
گیلوان در خلخال اردبیل
دو گور مربوط به دورهٔ مفرغ جدید (حدود سال ۱۶۰۰ پیش از میلاد)
یک گور مربوط به عصر آهن (حدود سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد)
چهار گور مربوط به دورهٔ هخامنشی
۹۹ گور مربوط به عصر آهن (سال‌های ۲۲۰۰ تا ۲۸۰۰ پیش از میلاد) موضوع قابل توجه در گورهای عصر آهن تدفین‌های دسته جمعی است که در گورهای این عصر بی نظیر است که این موضوع نشان از همان تداوم فرهنگی از عصر مفروغ جدید تا عصر آهن است. سازه‌های گورهای گیلوان از نوع سازه‌های چاله‌ای‌است و تدفین اسکلت‌ها به صورت چمباتمه‌ای انجام شده‌است.
قلعه 6000 ساله مانداگارانا از تمدن آشوری در مرند
معبد مهر مراغه از دوره اشکانی
این معبد قبل از آن تا 7000 سال قبل بعنوان سکونتگاه بشری بوده است
قلعه پشتو یا پشتاب در هوراند قره داغ
از دوره اورارتو و سپس اشکانی و ساسانی
قلعه باستانی 3 هزار ساله ساردور در سردرود تبریز
مهمترین اثر تمدنی خطه آذربایجان
تپه حسنلو سولدوز - نقده آذربایجان غربی
با شهر تمدنی 8000 ساله
جام زرین حسنلو
این آثار فقط بخشی از میراث باستانی مهم منطقه آذربایجان است
که البته بیشتر آنها حال و روز خوشی ندارند