GƏNCƏLİ NİZAMİ

نظامی گنجوی

گنجه لی نیظامی

مجسمه نظامی در شهر گنجه

ادبیات ساحه سینین ان گوزده اولان شاعیر لریندن بیریسی سایلان گنجلی نظامی آذربایجان و ایران اولکسینده اوز یارادیجیقیلا شعر ساحسینده دیرلی بیر ایز گویوبدور کی اوندان سونراکی شاعیرلر اونی بیر اوستاد کیمی گوروب اونون یارادیقی شعرلر و منظوملرنین تایین و نظیرلرینی سویلیبلر.بو شاعیرین نقدر گوجلی و باشاریلی اولدوقی هر کسه آیدین و بلیدیر اونون یارادیجیلیق و باخیش آچیقلیقنین گئنیشلیقی اوقدر دیر کی بو گونجان کیمسه اوناتای بدیعی و دوغال سوزجوکلرله شعر وسوزلی اوخویانلارینا داستانلاری جانلاندیرابیلممیش.


گنجلی نظامی بو توپراقلاردا یاشاییب بویا- باشاچاتدیقینا گوره اوز آنادیلینه یعنی تورکجه دیلیینی بئجریقلی بیر شکیلده اوز یارادیقی فارسجا شعرلرینده تورک اولدوقونی عکس ائدیب و تورک اولادلاریندان اولدوقونی ایثباتلامیش.آیدینجا بللی دیر کی نظامنین آتاسی بیر تورک و آناسی بیر کورد قادنمیش.بودا شاعیرین ایکی دیله بجریکلی بیر شکیلده یارادیحیلیقینا تاثیر قویوب ایکی دیلده ان گوزل شعرلر یارادمیش.اوزی آتا – آناسینی بوجور تعریف ائدیر کی:

نظامی اکدش خلوت نشین است که نیمی سرکه،نیمیش انگبین است

شاعیر بیر چوخ یئرده تورک اولدقونا و تورک اولدقی اوچون فخر ائدرک گویوس قاباردیب ،شعر دیلیله تورک اولدوقونی گورسدیب:

پدر بر پدر مر مرا تورک بود –  که هر یک به نیرو یکی گرگ بود

نظامنین تورکلره بسلدیگی اونم و دیر اوقدر یوکسگیدیر کی بیر چوخ یئرده تورکلری و اوز آتا- بابالارنین گوزل بیر شکیلده تعریف و تمجید ائدمیش و حتا بیر یئرده حکومدارین تورک اولماقینا و اونلارین حکومدارلیقلاریندان درس آلماقینی ایستمیش:

دولت ترکان که بلندی گرفت مملکت از داد پسندی گرفت

چونکه تو بیداد گری پروری ترک نه ای ،هندی غارتگری

نظامی یاشایشی بویونجا تورک سئوگیسیله یاشاییب ،حتا او زمان کی ایستیردی “لیلی و مجنون “داستانینی یازا تورک دیلینده سویلمک ایستیردی ،نیسه کی شیروانشاهین امریله مجبور قالیر کی فارسجا یازیسن ،حتا داستانین اولینده اوزی دئدیگی فارس دیلینده یازیلماقی ایستنیلن زمان یازماق ایستمیر اما اوغلونون اسراریله و اونون ایستگینی یئره سالماماقا گوره لیلی مجنونودا فارس دیلینده یازیر:

یادمان نظامی در شهر گنجه

درحال رسید قاصد ازراه آورد مثال حضرت شاه

کای محرم حلقه غلامی جادوی سخن جهان نظامی

خواهم که به یاد عشق مجنون رانی سخنی چو درمکنون

چون لیلی بکر اگر توانی بکری دو – سه در سخن نشانی

در زیور پارس و تازی این تازه عروس را ترازی

ترکی صفتی وفای مانیست ترکانه سخن سزای ما نیست

چون حلقه شاه یافت گوشم ازدل به دماغ رفت گوشم

سون بیتیده گوروندوگی کیمی شاعیرین بو دیرلی اثری تورک یازامادیگی اوچون اوزگونلوقی آیدینجا گورنور.

ترکی ام را دراین جیش نخرند لارجرم دوغبای خوش نخورند

پارک نظامی در شهر گنجه

نظامی نین اوز دوغما تورک خالقینا موناسیبتی ،شاعیرین فارسی دیلینده شعر یازماقینا راغما هیچ بیر زمان اونون تورک سایماق دوشونجه سین و تورکلوک ویقاری و عظمتینی سارسمایاراق هر بیر زمان باغلی اولموشدور.شاهلارین و حکومدارلارین شوهرتلرینی قوروماق آماجیله فارسجا اثرلر گوزلین بیر حالده شاعیر دوغما خاقلنین شیرین و گوزل دیلیندن یارانیب و بیر آن بئله اوز دیلیندن آیری قالمامیش.ائشیتدیگی عاشیق و اوزان نغمه لر ،آتا- بابا سوزلری؛مثللر ؛ناغیلارو داستانلارلا دولی بیر اورتامدا بویودوگوندن دولایی خوش دویغولارینی شعرلرینده ترنوم ائدرک دوغما دیلیندن بیر چوخ اورنکلر وئرمیش.

نقش نظامی روی پول جمهوری آذربایجان

شیفاهی خلق ادبیاتی و فولکلور نظامی نین پویئمالارنین ان سئویجی یونلریندن بیریسی سایلیرکی اونلاردان بیر سیراسین اورنک اولاراک گوستریریک:

ایت ده گئتدی،ایپ ده گئتدی:“رابعه با رابع آن هفت مرد گیسوی خودرا بنگر تا چه کرد”

یاغیشدان گورتولدوق،دامجیه راست گلدیک: کنون در خطرگاه جان آمدیم زباران سوی ناودان آمدیم”

هئچ کیم آیرانینا تورش دئمز: “هرکس دربهانه تیزهش است کس نگوید که دوغ من ترش است”

اسلانین دیشیسی ارکیی اولماز: “بسا رعنا زنا کو شیر مرد است بسا دیبا که شیرین در نورداست”

داما – داما گول اولار: “دریا که چنین فراخ رویست پالایش قطره های جوی است”

خروز اولماسا صبح آچیلماز؟: “گر گردن مرغ را شکستند آخر دم صبح را نبستند

آختاران تاپار: “چنین زد مثل شاه گویندگان که جویندگان یابندگان”

نظامینی تورکلری تعریف ائدیب اونلاری سئوه- سئوه تمجیدی بیر چوخ شعرینده گورنور:

زهی ترکی که میر هفت خیل است زماهی تا بماه او را طفیل است